چکیده: مرمت دیوارنگاره‌های بناهای مذهبی ‌ اسلامی در ایران مستلزم اصول و معیارهایی است که قابل قبول مجامع بین‌المللی باشد. این اصول باید با توجه به ارزش‌های مذهبی و اعتقادی جامعه‌ همسان‌سازی ‌شود. این اقدام در مرمت تصاویر و تمثال‌هایی از ائمه و بزرگان دین که به عنوان دیوارنگاره‌های این اماکن ترسیم شده است عینیت بیشتری پیدا می‌کند. با توجه به اینکه حد دخالت در مرمت این نوع نقاشی‌ها مشخص نیست، در برخی موارد باعث شده که مرمتگر، علایق و سلیقه‌ی شخصی خود را بیش از حد اعمال کرده و از مفاهیم اولیه‌ی اثر بکاهد. در همین راستا با بهره‌گیری از روش تحلیل و نقد روش‌های مرمت دیوارنگاره، به بررسی و نقد مرمت انجام شده‌ی پنج بنای مذهبی پرداخته شده و نقاط قوت و ضعف آن مورد بررسی قرار گرفته است. وجود تنوع روش‌های موزون‌سازی رنگی دیوارنگاره‌های بناهای مذهبی در نقاط مختلف ایران نیز به چشم می‌خورد که نوعی ضعف در حوزه‌ی اصول مداخله به شمار می‌آید. بااین بررسی می‌توان به این نتیجه دست یافت که نبود اصول و معیارهای مُدون در مرمت این گونه آثار باعث کاستی‌هایی در حفاظت و صیانت آنها شده و اصالت آن خدشه‌دار شده است.

Abstract: Restoration of the mural paintings of Islamic buildings in Iran requires acceptable principles and criteria for the international associations. These principles should be matched with the religious norms and values of the society. This becomes even more crucial when the murals have been drawn from the images and portraits of the Imams and grandees of Islam religion. As the degree of intervention for restoration of such paintings has not been clearly determined, the conservator persons overuse their own personal interests and styles and damage the original concepts of the art. In this regard, the present study has examined the authenticity of a five restored religious buildings using the critical analysis of methods of mural restoration and their advantages and disadvantages have been further investigated. Using this analysis, it can be concluded that the lack of codified authenticity and criteria in restoration and the existence of a wide range of methods for inpainting the color of religious murals in different regions of Iran is considered as a drawback in the authenticity of interference of such arts has led to some faults in their conservation and their originality has been damaged in some cases.

• بررسی فن‌شناسانه کاشی‌های مطلای مدرسه شمسیه یزد و ارایه طرح حفاظت و مرمت
• طرح حفاظت و مرمت تزیینات کاشیکاری نمای جنوبی سردر باغ ملی تهران
• طرح حفظ و مرمت از یک نمونه پارچه ابریشمی نقاشی شده (قسمتی از پاراوان کاخ-موزه گلستان)
• اصول نظری و عملی مرمت کتیبه‌های کاشی معرق در ایران مطالعه‌ی موردی؛ گنبد غفاریه شهرستان مراغه
• مطالعه و تحلیل مبانی نظری مرمت کاشیکاری هفت رنگ ازاره های ایوان شمالی و جنوبی مسجد امام سمنان- با نگاه ویژه به راهکارهای ارائه نقوش اسلیمی و خطایی