آسباد: تجلی‌گاه هنر و صنعت (بررسی ویژگی‌های معماری آسبادهای نشتیفان)

آسباد ار جمله مهم‌ترین سازه‌های مهماری کویری ایران است. این کارخانه‌ی کوچک و به ظاهر ساده نمایان‌گر تلفیق هنر و دانش معماری صنعتی پیشینیان این سرزمین در بهره‌گیری بجا و شایسته از امکانات محلی و بومی و هم‌چنین نیروهای قدرتمند طبیعت جهت مرتفع ساختن ابتدایی‌ترین نیاز خود یعنی تامین خوراک است. این پژوهش سعی بر آن دارد ضمن شناخت «آسباد»، این سازه‌ی معماری بومی-صنعتی منحصر‌به‌فرد در معماری ایرانی، به صورت اختصاصی به معرفی آسبادهای نشتیفان پرداخته و با تشریح ساختار معماری و سازوکار و نحوه‌ی عمل‌کرد آن، بخشی از ارزش‌های معماری نهفته در آن را نمایان سازد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی بوده است. از این رو با انجام مطالعات کتابخانه‌ای، بررسی‌های میدانی، گردآوری مستندات تصویری و هم‌چنین برداشت جامعی که از آسبادهای نشتیفان صورت پذیرفت، کوشش به عمل آمد تا شناخت جامعی از ویژگی‌های معماری آسبادهای نشتیفان حاصل گردد. حاصل این مطالعات نخست تهیه‌ی نقشه‌های مستند از یک واحد آسباد بوده است که در حال حاظر جزء اندک آسبادهای فعال نشتیفان محسوب می‌شود. بخش دیگری از مطلاعات میدانی و کتابخانه‌ای راه‌گشای شناسایی نحوه‌ی عمل‌کرد آسباد از نخستین مراحل آماده‌سازی گندم و راه‌اندازی آسباد تا زمان تهیه‌ی ‌آرد و متوقف گردیدن چرخش پره‌های آسباد است. مصالح کاربردی در ساخت آسباد که بخش اصلی آن‌را مصالح بومی تشکیل می‌دهند نیز در این پژوهش مورد بررسی و معرفی قرار گرفته است. مجموعه‌ی این مطالعات نمایان‌گر ارزش‌ها و قابلیت‌های بالقوه موجود در ساختار معمارانه‌ی این میراث فرهنگی-تاریخی ناشناخته کشورمان است.