بازخوانی جایگاه ارزشی دیوارنگاره‌ها در روند ثبت میراث معماری ایران و جهان

چکیده:

مقاله حاضر در جست و جوی نقش دیوارنگاره‌ها و میزان تأثیر بخشی آن ها در فرایند ثبت میراث جهانی غیر منقول می‌باشد. میراث جهانی غیر منقول مورد نظر هم می‌تواند اثر معماری حامل نقاشی دیواری باشد هم آن که خود دیوارنگاره به صورت مستقل ثبت گردد. جایگاه ارزشی دیوارنگاره‌ها از هر سبک و سیاق که باشند، خود مشخص کننده‌ی اهمیت موضوع می‌باشد. از آنجایی که نمونه‌های دیوارنگاره‌ای که نقشی بنیادین در نامزدی و سپس کسب امتیاز میراث جهانی را داشته‌اند کم نیستند، در این پژوهش که رویکردی توسعه‌ای دارد، با تعمق در پرونده‌های ثبتی آن‌ها با تحلیل کیفی و کمی (توصیفی و مقایسه ا‌ی) به رویکردهای در نظر گرفته شده از سوی کمیته‌ی میراث جهانی در پرونده‌های آثار غیر ایرانی و نمونه‌های ایرانی پرداخته است. رویکردهای مورد ذکر مشتمل بر دیدگاه‌هایی است که کمیته‌ی میراث جهانی پیرامون دیوارنگاره‌های موجود در بناهای مختلف مورد توجه قرار داده است. در این راستا در نمونه‌های ایرانی ثبت نشده، به دیوارنگاره‌هایی بر می‌خوریم که به دلیل دارابودن ارزش‌های خاص خود اهمیتی کمتر از نمونه‌های ثبت شده‌ی جهانی ندارند و می‌توانند با رعایت تمهیداتی از مراجع ذیربط نقش اساسی برای ثبت آثار معماری کشور در فهرست میراث جهانی داشته باشند. اگرچه که دیوارنگاره را بایستی جزئی جدایی ناپذیر از یک کالبد معماری دانست، اما خود دیوارنگاره قادر است به عنوان یک اثر یادمانی و عامل بالقوه ارزشی آن چنان اهمیت یابد که بار ارزشی سازه‌ی معماری حامل خود را بردوش بکشد بلکه خود نیز اثری مستقل برای ثبت یک اثر غیر منقول در فهرست میراث جهانی باشد؛ لذا در رویکردی نوین برای ارزش گذاری دیوارنگاره های ایرانی، ۹ عامل ارزشی معرفی و تفسیر گردیده‌اند.

Abstract: This article is in searching of the role of mural paintings and its effectiveness in the process of registration in immovable World Heritage List. Mentioned immovable World Heritage can be the architectural structure carrying the mural painting or the mural painting which has registered separately by itself. Mural paintings from any technics or methods, their value position identifies the importance of the topic. Since mural paintings which have had a fundamental role in the World Heritage nomination and following gaining World-Heritage privileges are not rare, in this research which has a developmental approach, the proof of this subject will be carried out by considering to their registration files with qualitative and quantitative analysis (descriptive and comparative) of approaches used by the World Heritage Committee in non-Iranian and Iranian samples. Regarding this, in Iranian samples we will encounter murals having not lesser importance in comparison with registered samples in World Heritage due to their special values; therefore they will be able to play an essential role in the registration process of Iranian buildings in world heritage list by observance of professional undertakers. Although the murals should be known as an integral component of an architectural framework, but murals are able to be important as a monumental and the potential value factor which is able to carry the value load of own architectural structure, also as an independent object, can be registered in immovable World Heritage list; Therefore, in a new approach for rating mural paintings, nine factors have been introduced and Interpreted.