زینب نورزهی، بهرام آجورلو، مسعود باقرزاده کثیری، قادر ابراهیمی

باستان کانی شناسی سفالینه های عصر مفرغ کؤل تپۀ عجب شیر، شرق دریاچۀ ارومیه


دوفصل‌نامه‌ی پژوهه‌ی باستان‌سنجی، سال دوم، شماره‌ی دوم، پاییز و زمستان 1395، صص 1-17
چکیده:

در تبیین باستان‏شناسی عصر مفرغ شمال غرب فلات ایران ظهور سفال‏های دست ساز خاکستری-سیاه در گونه ‏های مختلف آن نماینده‏ ی حضور فرهنگ تازه‏ وارد موسوم به کورا-ارس است. از طرف دیگر، سنت سفالی ارومیه متعلق به مفرغ پایانی، بعد از افول سنّت فرهنگی مفرغ قدیم یا کورا-ارس، بازگشت سنّت‏های سفالگری به نوع سفال‏های نخودی منقوش است. در پژوهش حاضر، نمونه سفال های خاکستری-سیاه دورۀ مفرغ قدیم سنت کورا-ارس و سفال های نخودی-منقوش دورۀ مفرغ پایانی سنّت ارومیه، مورد مطالعه قرار گرفت؛ این نمونه ها در بررسی سطح الارضی محوطه ی کؤل تپه ی شهرستان عجب شیر جمع‏آوری شده بودند. با مطالعه ی ماتریکس این تعداد نمونه، به بررسی وجوه مشترک موجود در ساختار سفال سبک کورا-ارس و سفال سبک ارومیه، با بهره گیری از روش پتروگرافی و مشاهده ی مقاطع نازک با میکروسکوپ پلاریزان و نیز استفاده از روش‏های XRD و FT-IR، پرداخته شده است. در این راستا، تلاش شد از طریق شناسایی فناوری ساخت سفال و ترکیب مواد تشکیل‏دهنده و سپس مراجعه به اطلاعات منابع زمین-شناسی منطقه مورد استفاده، مشخص گردد که این سنّت‏های سفالی بومی هستند یا غیربومی. با توجه به این که در توالی لایه ‏های کؤل تپه ی عجب شیر، هم آثار مفرغ قدیم و هم آثار مفرغ جدید وجود دارد، به نظر می رسد این محوطه محل مناسبی برای کنکاش در مسئله‏ ی گسستگی سنّت‏ های فناورانه سفالگری و نیز بررسی موضوع بومی یا مهاجر بودن سبک سفال ارومیه، به روش باستان سنجی است. نتایج مشاهدات میکروسکوپی مقاطع نازک و آنالیز XRD و FT-IR نمونه ‏ها و تطبیق این نتایج با مقیاس‏های کانی ‏نگاری موجود از منطقه نشان داد که هر دو مجموعۀ سفال کورا-ارس و سفال سبک ارومیه به دست آمده از کؤل تپه ی عجب شیر، منشأ یکسانی دارند و لذا مربوط به خود منطقه و تولید محلی هستند.


زیرشاخه: آنالیز دستگاهی، باستان‌سنجی، سفال
دریافت مقاله: سایت نشریه پژوهه باستان سنجی

به‌اشتراک‌گذارنده:

نوشته های مرتبط

متنی که میخواهید برای جستجو وارد کرده و دکمه جستجو را فشار دهید. برای لغو دکمه ESC را فشار دهید.

بازگشت به بالا