آرایههای معماری اتاق مقبرهی بنای تاریخی پیربکران و کتیبهی پنهان در آن
دو فصلنامهی تخصصی دانش مرمت و میراث فرهنگی، دورهی جدید، سال نخست، شمارهی 1، بهار و تابستان 1392
بقعهی پیربکران از نظر تنوع آرایههای معماری در کشور ایران کمنظیر است. تکنیکهای مختلف آرایههای گچی، آجری، سنگی، کاشیکاری، دیوارنگاری و طلاکاری در این بنا به چشم میخورد که در نوع خود، از نظر تاریخی، هنری و فنی بسیار ارزشمند است. معماری این بقعه و آرایههای آن در دورههای مختلفی ساخته شده است که استفاده از مصالح گوناگون، قرارگیری لایهها بر روی یکدیگر، کتیبههای تاریخدار و … شواهدی بر این ادعا هستند. کتیبهی گچی طلاکاریشده در اتاق مقبره، یکی از زیباترین و مهمترین کتیبههای این بناست که از نظر فنی مورد مطالعه قرار گرفته است. حین بررسی این کتیبه، آثاری از کتیبهای دیگر [در زیر آن] نمایان گشت که تلفیقی از گچ و کاشی بود. در این مقاله، آرایههای معماری اتاق مقبره معرفی شده و همچنین کتیبهی گچی و کاشیکاری ضلع شمالی مورد بررسی قرار گرفته است.
زیرشاخه: تاریخ هنر و معماری و باستانشناسی، تزئینات معماری، کاشی، گچ و آرایههای گچی
دریافت مقاله: پایگاه اینترنتی دانشگاه هنر اصفهان
فرشاد مؤذنی ریزی
ارائهی راهکارهای عملیِ استفاده از سطوح بافتدار گچی به منظور بازسازی کمبود در اندودها و تزئینات گچی معماری
پایاننامهی کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان (دانشکدهی حفاظت و مرمت)، 1392
استاد راهنما: حسام اصلانی
استاد مشاور: امیرحسین کریمی
مرمت آثار تاریخی نه تنها رویکردی در راستای حفاظت و نگهداری از آثار تاریخی مطرح میشود، بلکه در هر چه بهتر شدن سیمای ظاهری آثار به بیان راهکار میپردازد. مهمترین شاخصهها در این زمینه در نظر داشتن اصالت تاریخی و اصل زیباییشناسی اثر است. در این پژوهش به بررسی بخشهای تخریب شدهی اندودها و تزئینات گچی معماری، بهعنوان یکی از این اختلالات پرداخته شده است و تاکید اصلی آن بر روی بازسازی بستر در کمبودها است. چرا که بههمان میزان که نوع رنگ و نحوهی رنگگذاری حساس و با اهمیت است تدارک بستری مناسب برای رنگ نیز قابل توجه میباشد و در این راستا تمرکز اصلی بر روی بافت این سطوح قرار میگیرد. همچنین به بررسی جایگاه صحیح استفاده از سطوح زبرهی گچی در بازسازی انواع کمبودها پرداخته میشود. در واقع اهداف اصلی در این پژوهش بررسی درستی یا نادرستی روشهایی است که در بازسازی بستر کمبودها در اندودها تزئینات گچی معماری در ایران بهکار گرفته میشود و در نهایت دستیابی به شیوهای عملی جهت اجرای بهینهی سطوح زبرهی گچی است تا مرمتگران بتوانند با بهکارگیری آن در بهبود کیفیت کار تلاش کند و یا با استفاده از آن به پرورش نیروی متخصص جهت اجرای سطوح بپردازند. مطالعات بر پایهی دو فرضیه پیگیری شد ۱- استفاده از اندود بافتدار راه حل مناسبی برای بازسازی کمبودها در اندود و تزئینات معماری است. ۲- با کنترل دانهبندی، رعایت زمانبندی مراحل اجرای اندود با توجه به گیرش ملات و استفاده از افزودنیهای رنگی، میتوان به اندودهای زبرهی مناسب جهت بازسازی انواع کمبودها دست یافت. در بررسی فرضیات از منابع کتابخانهای، مصاحبه، آزمایش و نمونهسازی استفاده شد. با توجه به بررسیها و مطالعات انجام شده کمبودها به سه نوعِ؛ کمبودهای کوچک، کمبودهای غیر قابل بازسازی و کمبودهای بزرگ قابل بازسازی رنگی تقسیم بندی شد و نقش بافت در بازسازی بستر این کمبودها مورد بررسی قرار گرفت. در کمبودهای کوچک، بافتی مشابه بافت سطوح اصلی پیشنهاد شد. برای کمبودهای غیر قابل بازسازی سطحی با بافت نسبتا خشن توصیه شد که به نوعی بازسازی لایهی آستر تزئینات محسوب میشود و برای کمبودهای قابل بازسازی سطحی بافتدار با بافتی نرمتر اما متفاوت با سطوح اصلی در نظر گرفته شد. در اجرای سطوح بافتدار تنظیم دانهبندی مهمترین عامل در دستیابی به بافت مناسب است. در این راستا عمل آوری ملات و زمانبندی در انجام مراحل میتواند در سهولت و کیفیت کار بسیار موثر باشد و بهتر است ملات بدون هیچگونه افزودنی استفاده شود.
فرشاد مؤذنی ریزی
حفاظت و مرمت دیوارنگارههای متعلق به دورهی صفویه واقع در خانهی شهشهان
پایاننامهی کارشناسی، دانشگاه زابل (دانشکدهی هنر و معماری)، 1388
استاد راهنما: امیرحسین کریمی
استاد مشاور: مسلم میشمستنهی
محلهی شهشهان یکی از محلههای قدیمی اصفهان در مجاورت مسجد جامع این شهر واقع شده است. مرکزیت این محله با میدانی به همین نام است که بقعهی شهشهان مدفن شاه علاالدین کانون آن محسوب میشود. خانهی قزوینیها که دیوارنگارهی مورد بررسی در آن قرا دارد از بناهای حاشیهی این میدان است که سابقهی تاریخی آن به دورهی قاجار باز میگردد. این دیوارنگاره در انتهای خانه و محل کنونی انبار میراث فرهنگی استان اصفهان قرار گرفته و به سبک مکتب دوم تبریز اجرا شده و با توجه به شواهد، گمان میرود در اوایل سلسلهی صفویه اجرا شده باشد. نقاشی بزمی را به تصویر میکشد که بر روی بستر گچی با آستر کاهگل و تکیهگاه خشتی اجرا شده است. رطوبت عامل اصلی آسیبرسان به اثر بوده و باعث شده نیم بیشتری از آن از بین برود، این عامل ایجاب مینمود که دیوارنگاره پس از روکش شدن با پارچه و چسب و سریشم از دیوار جدا شده، لایهی آستر کاهگل از پشت آن جدا شده و مجدد روی دیوار قرار گیرد. البته لازم بود پیش از نصب روی دیوار، محل قرارگیری آن عایق شود. برای اینکار دیواری با آجر عایق در محل قرارگیری دیوارنگاره اجرا شد. پس از نصب آن بر روی دیوار روکشها از روی آن برداشته شد و عملیات پاکسازی انجام شد که شامل سریشم باقی مانده، آلودگیهای روی کل سطح، دودهها و تیرگیها روی رنگ سفید میشد و در نهایت نقاط کمبود با گچ زبره بازسازی شدند.
مجری پروژه: شرکت سوشیانت میراث خراسان، 1388
ایجاد آزمایشگاه تخصصی مرمت پایگاه كوه خواجهی زابل
کارفرما: اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان
ناظر: محسن کیهانپور، امیر عارف
آزمایشگاههای نگهداشت و مرمت آثار تاریخی در سایتها و مجموعههای تاریخی فرهنگی با توجه به نیازهای ویژهی مجموعه و بر پایهی پیشینهی آثار موجود در آن طراحی و ساخته میشوند. آزمایشگاه نگهداشت و مرمت آثار تاریخی کوه خواجه نیز بر این اساس و با توجه به نیازهای این مجموعه طراحی و ساخته شده است. هر چند مهمترین دلیل طراحی این آزمایشگاه رفع نیازهای آزمایشگاهی حفاظت و مرمت آثار خشتی و گلی بوده است اما به دلیل حجم زیاد تزئینات و اشیاء یافتهشده در این مجموعه در کاوشهای باستانشناسی پیشین، امکان حفاظت و مرمت اولیهی گسترهی وسیعی از آثار تاریخی از فلز و سفال تا پارچه و تزئینات معماری نیز مد نظر قرار گرفت. بر پایهی این نیازها، آزمایشگاه کوه خواجه در اتاقی با ابعاد تقریبی ۶.۵ در ۴.۵ متر طراحی شد که پس از لولهگذاری آب و فاضلاب و کفسازی مناسب، میز آزمایشگاهی وسط با سینک و روکش سرامیک ضد اسید بههمراه میز و کابینتهای کناری تهیه و نصب گردیدند. آون، کورهی الکتریکی، لوپ آزمایشگاهی، ابزار و مواد شیمیایی ضروری جهت آزمونهای شیمیایی اولیهی شناسایی اشیاء تاریخی از قبیل سفال، فلز، سنگ، ملات، اندود و غیره همراه با ابزار شناسایی مصالح گلی از قبیل سری الکها و هیدرومتر، کاساگرانده و غیره از جمله تجهیزاتی بودند که طرح هدفمند طراحی آزمایشگاه حفاظت و مرمت کوه خواجه را تکمیل کردند. در پایان این آزمایشگاه با حضور کارشناسان با تجربه نهتنها توان برآورده کردن گستره ی وسیعی از نیازهای اولیهی آزمایشگاهی کوه خواجه در فصل حفاری یا حفاظت و مرمت را دارد بلکه امکان خدماترسانی به دیگر سایت های تاریخی منطقهی سیستان را هم داشته و میتواند همچون یک مرکز برای بررسی آثار خشتی و گلی منطقه عمل کند.
متنی که میخواهید برای جستجو وارد کرده و دکمه جستجو را فشار دهید. برای لغو دکمه ESC را فشار دهید.