حفاظت و مرمت محراب مسجد پیامبر ارگ بم

بعد از زمین‌لرزه‌ی سال ۱۳۸۲‌ و در راستای بازسازی ارگ بم، عملیات نجات‌بخشی و حفظ و مرمت محراب مسجد پیامبر این ارگ به شرکت سوشیانت میراث خراسان واگذار شد. اقدامات حفاظت اضطرای مناسب بر روی باقیمانده‌های این محراب شامل تثبیت اولیه و شمع‌گذاری موقت بخش‌های باقی‌مانده در محل و انتقال قطعات کوچکتر به انبار باعث شده بود که این اثر از تخریب کامل حفظ شود. قرارداشتن قطعات باقی‌مانده در مسیر دیوار مسجد، روند ساخت مجدد دیوار خشتی را با مشکل روبرو نموده بود که جابجایی این قطعات و مشخص کردن محل محراب ضروری و تنها راه برای ساخت دیواره‌ی مسجد بود. پس از ثبت مشاهدات و مستند‌نگاری اولیه، تا حد امکان خاک آوار اطراف دو قطعه‌ی اصلی باقی‌مانده در محل برداشته شد که طی آن قطعات دیگری از محراب نیز به‌دست آمد. سپس تمیزکاری سطحی، کشیدن پارچه ساپورت در بخش‌های مورد نیاز و برداشتن شمع حفاظتی انجام شد. در ادامه با تهیه‌ی قالب منفی مناسب با زاویه‌ی قطعات که با پنبه پوشش داده شده بود و قراردادن آن روی قطعه‌ها، احتمال تخریب در حین انتقال به حداقل میزان ممکن رسانده شد. بعد از آن با یک‌پارچه‌کردن قطعه، قالب منفی و بخشی از تکیه‌گاه خشتی به‌وسیله‌ی داربست، نسبت به آزاد سازی اطراف هر قطعه و سبک‌سازی و انتقال آنها اقدام شد. سپس لایه‌های خشتی و کاهگل پشت لایه‌ی تزئینی تا رسیدن به گچ دارای تزئین برداشته شدند و عملیات استحکام‌بخشی این لایه از پشت انجام گرفت. جهت تقویت استحکامی لایه‌ی گچ تزئینی از یک لایه گچ تیز در پشت آن استفاده شد که شبکه‌ای از ژئوتکستایل در آن جای داده شد و نوارهایی نیز جهت اتصال به دیواره‌ی محراب در آن تعبیه شد. برگرداندن قطعه و برداشتن قالب منفی، برداشتن لایه‌ی پارچه‌ای محافظ و استحکام بخشی سطح تزئینات سایر اقداماتی است که در ادامه‌ی کار انجام گرفت (که مشخص شد عملیات انتقال و تقویت بدون هیچ آسیبی انجام شده است). در ادامه برداشتن خاک آوار و مشخص نمودن زاویه‌ی یکی از دیواره‌های محراب و ترسیم سایر زاویه‌ها بر اساس تصاویر و قطعات موجود انجام گرفت و در نهایت با تهیه و ساخت جعبه‌های مناسب، قطعات بزرگ منتقل شده و سایر قطعات کوچک موجود در انبار و یافت‌شده در آوار جهت نصب پس از تمکیل سازه‌ی مسجد، شماره‌گذاری، بسته‌بندی و تحویل انبار گردید.