بررسی‌های آرکئومتریک سنگ‌های سیاه تمدن جیرفت

کاوش‌های باستان‌شناسی اخیر در محوطه‌های پیش از تاریخِ جیرفت با بسیاری آثار و یادمان‌ها فرصت مناسبی برای پژوهش و  بررسی دوباره را در ناحیه جنوب شرق ایران بعد از  ۳ دهه  فراهم نمود. از جمله مهم‌ترین آثار این تمدن سنگ‌های نرم و کنده‌کاری شده هستند. که به واسطه نقوش نمادین‌شان توجه بسیاری از متخصصین را به خود جلب کرده‌اند. نامشخص بودن منابع، عدم شناخت ماهیت فیزیکی و شیمیایی ساختار آنها اساس این تحقیق ‌می‌باشد. از این رو برای آگاهی از منشاء این سنگ‌ها، زون دگرگونی منطقه در نواحی کوه‌های شمال غربی جیرفت و نزدیک تپه یحیی مورد بررسی قرار گرفت و تعداد ۹ نمونه از معادن (آشین(۱)، آشین(۲)، آشین(۳) و  باغ برج) که مابین سال‌های ۱۳۸۲-۱۳۸۸ شناسایی شده بودن برداشت شدند و سپس ۵ نمونه (قطعات اشیاء) از محوطه‌های باستان‌شناسی و پیش از تاریخیِ جیرفت (کنار صندل شمالی، کنار صندل جنوبی و گورستان‌های محطوط آباد، قلعه کوچک و قره قتو ) آزمایش گردیدند. آنالیز پراش پرتو ایکس، فلورسانس پرتو ایکس و پتروگرافی مقطع نازک در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفتند. ارزیابی نمونه‌های آنالیزی  و خوشه‌بندی حاکی از آن است که:۱) سنگ‌های نرم تمدن جیرفت کلریت با فازهای شاخص – کلینو کلر و سافرین – می‌باشند. از این رو به کار بردن اصطلاحات سنگ صابون و استئتایت برای آنها اشتباه است و باید از آن اجتناب شود.۲) نتایج آنالیز عنصری و شناسایی فازهای معدنی برای کلیهء نمونه‌ها نشان داد ظروف کلریتی جیرفت به لحاظ داده‌های آنالیزی به معدن آشین (۲) نزدیک‌ترند و احتمال دارد آشین (۲) منبع اصلی کارهای هنری هنرمندان کنار صندل باشد و تحقیق‌های آینده در این رابطه باید بر این مناطق متمرکز شوند.