حفاظت و مرمت یک قطعه نقشه‌ی قالی کرمان دوره پهلوی اول متعلق به میراث فرهنگی کرمان

استان کرمان از مهم‌ترین مراکز قالی‌بافی ایران است. طرح و نقش فرش کرمان تاثیر بسزایی در شهرت این هنر زیبای ایرانی داشته است. نقش و رنگ فرش دست‌باف کرمان به اعتبار برخورداری از حضور نوعی ذوق و اندیشه انسانی تکامل یافته و در گذر زمان دارای ارزش هنری استثنایی گردیده که جواب‌گوی بخشی از نیازهای جامعه بشری است. تاثیر عوامل رنگ و نقش بر درونی‌ترین عواطف و احساسات بشری چه در ایجاد یاس و اندوه و شادی و چه به صورت انگیزه‌هایی در بر انگیختن شور زندگی و حس زیبایی‌شناسی به اثبات رسیده است. در این پروژه یک قطعه نقشه‌ی مقوایی قالی کرمان که متعلق به اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کرمان می‌باشد مرمت گردیده است. با انجام بررسی‌های تطبیقی و تاریخی و از طریق مطالعات میدانی مشخص شد که طرح این نقشه محرابی گلدانی سبزیکار می‌باشد و متعلق به اوخر دوره‌ی پهلوی اول است. نقشه دارای ساپورت پارچه‌ای بود که بر اساس مشاهدات عینی و مطالعات میدانی مشخص شد که بعد از چند دوره استفاده از نقشه به آن اضافه شده و ارزش تاریخی ندارد. بررسی‌های آزمایشگاهی شامل آزمایش‌های شیمیایی، فیزیکی و دستگاهی برای شناسایی جنس مقوای نقشه، آهار کاغذ، شناسایی رنگدانه‌ها، شناسایی مرکب جدول بندی، شناسایی چسب ساپورت و شناسایی الیاف پارچه‌ی ساپورت انجام شد. این آزمایشات نشان دادند که مقوای نقشه از خمیر چوب نرم، به همراه الیاف پنبه تهیه شده، جدول بندی نقشه به‌وسیله‌ی مرکب مازویی فلزی کشیده شده، و چسب مورد استفاده برای چسباندن ساپورت پارچه‌ای به مقوای نقشه از سریشم می‌باشد. رنگدانه‌ی آبی: کربنات قلیایی مس؛ رنگدانه‌ی لاکی: قرمز دانه؛ رنگدانه‌ی صورتی پررنگ: احتمالا رنگ ترکیبی و دارای آهن؛ رنگدانه‌ی زرد: اکسید آهن؛ رنگدانه سبز تیره: وریدین؛ رنگدانه صورتی روشن: قرمز کادمیوم و کاتیون آهن می‌باشند. آهار مقوای نقشه از انواع آهارهای پروتینی است . الیاف تشکیل‌دهنده‌ی نخ‌های پارچه ساپورت پنبه بوده و لکه‌ی زرد رنگ موجود برروی نقشه و ساپورت، لکه‌ی آهن می‌باشد. مقوای نقشه در طول زمان به دلیل تعدد استفاده و همچنین شرایط نامناسب نگهداری دچار آسیب‌های فراوانی شده است. خوشبختانه سنجش اسیدیته این نقشه با نشان دهنده pH برابر ۶ بود که مشخص کرد که نقشه اسیدی نشده است. بیشترین آسیب‌های موجود در این نقشه مربوط به شرایط نادرست استفاده و نگهداری است، که باعث به‌وجود آمدن شکستگی‌ها و پارگی‌های بسیار زیاد در مقوای آن می‌باشد. به‌همین منظور با توجه به شناخت عوامل آسیب‌رسان و جلوگیری از این عوامل اقدام به مرمت این نقشه‌ی قالی گردید. نقشه قالی بعد از مستندنگاری، پاکسازی و جداسازی ساپورت پارچه‌ای و قرارگیری بر روی ساپورت تیشوی گرم بالا، به دلیل نامناسب بودن شرایط تهویه‌ی هوای مخزن محل نگداری، بارعایت کلیه‌ی موارد مورد نیاز برای تنفس مناسب اثر،درون قالب با روکش شیشه‌ای قرار گرفت.