پایش: (پیشینه، مفاهیم، اهداف و ضرورت‌ها)

پایش یا مونیتورینگ، فرایندی است که با آگاهی یافتن از وضعیت یک سیستم در حوزه‌های مختلف، خصوصاً در مباحث آثار تاریخی و فرهنگی به عنوان بخش مهمی برای تحقق یافتن اهداف مدیریتی و برنامه‌های حفاظتی می‌باشد. پایش نقش اساسی و تسهیل‌کننده بر روند تصمیم‌گیری‌های کمیته‌ی میراث جهانی برای ثبت آثار در فهرست‌ جهانی براساس شاخص‌های مهم و برجسته از نقطه‌نظر زیبایی‌شناسی و اصالت، ایفا می‌نماید. چارچوب پایش نیازمند گردآوری اطلاعات در سه حوزه است: وضعیت حفاظت اثر و عناصر موجود در آن؛ وضعیت اجتماعی، فیزیکی، اقتصادی و محیط اطراف آن؛ تأثیر استراتژی تنظیم شده برای توسعه‌ی وضعیت اثر. طرح و اجرای پایش و سیستم ارزیابی باید کلی‌نگر باشد و همه‌ی اهداف و ارزش‌های مدیریتی را دربرگیرد. هنگامی‌ که مشخص گردد فاکتورهایی با معیارهای ثبت جهانی برای یک اثر منطبق نیست، کمیته‌ی مربوطه تصمیم به‌ حذف آن اثر از فهرست جهانی می‌نماید.