راهکارهای حفظ و نگهداری مجسمه‌های برنزی فضای باز ﴿بررسی چند اثر از ساخته‌های معاصر در ایران﴾

مجسمه‌های برنزی فضای باز بخش مهمی از تاریخ هنر را تشکیل داده و از این رو جزء میراث فرهنگی و هنری هر کشور به شمار می‌آیند. از قرن نوزدهم میلادی با صنعتی شدن شهرها و افزایش آلودگی هوا روند تخریب این آثار شدت گرفته است. نزولات جوی، فضولات پرندگان و دسترسی انسان به آنها، از دیگر عوامل آسیب‌رسان به شمار می‌آیند. متاسفانه امروزه در ایران برای پاک‌سازی و نگهداری مجسمه‌های برنزی فضای باز، از روش اسیدشویی و پتینه‌ی مجدد استفاده می‌شود. این روش علاوه بر از بین بردن پاتین اصلی، می‌تواند سبب تسریع و تشدید خوردگی در برنز شود. به نظر می‌رسد تحقیق جهت ارائه‌ی راهکاری علمی و اصولی، برای نگهداری مجسمه ها، با توجه به حجم بالای این آثار در محیط شهری و وجود آثار ارزشمند در میان آنها، امری لازم و ضروری است. در این راستا طی این پروژه در کنار گردآوری روش‌ها و اصول نگهداری مجسمه‌های برنزی فضای باز در جهان، دو مجسمه از ساخته‌های استاد پرویز تناولی جهت ارائه‌ی راهکار حفاظتی مورد بررسی دقیق قرار گرفتند. هدف از این بررسی، مطالعه‌ی میزان مقاومت لایه پاتین در برابر خوردگی و عوامل محیطی و یافتن پوشش مناسب برای آن بود. به این منظور یک پوشش آلی (اینکرالاک) و چند پوشش آلی- معدنی (اورموسر) با یکدیگر مقایسه شدند. پس از شناسایی پاتین و محصولات خوردگی موجود بر روی این دو اثر (به روش پراش سنجی پرتو ایکس)، و مصاحبه حضوری با هنرمند سازنده، نمونه‌هایی از ورق مس، مشابه سطح مجسمه‌ها، پتینه و پوشش‌های آلی (اینکرالاک) و آلی- معدنی (APS، TEOS، GLYMO) روی نمونه‌ها اعمال شدند. برای بررسی میزان مقاومت به خوردگی، از آزمون‌های تسریعی QUV و مه نمک استفاده شد. سطح نمونه‌ها قبل و بعد از آزمون‌های مقاومت به خوردگی، با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی مورد بررسی قرار گرفتند. هم‌چنین میزان چسبندگی و سختی پوشش‌ها قبل و بعد از آزمون سنجیده شد.  نتایج حاصل از آزمایش‌ها نشان داد هیچ یک از پوشش‌ها توانایی حفظ و نگهداری این پاتین در برابر شرایط جوی و خوردگی را ندارند. این امر می‌تواند به چسبندگی بسیار ضعیف پاتین به سطح مس مربوط باشد.