فن‌شناسی و آسیب‌شناسی مرکب‌های سنتی و ارائه‌ی راهکارهای حفاظتی آن

چکیده:

در پژوهش حاضر، مرکب‌های سنتی، در زمینه‌های فن‌شناسی، آسیب‌شناسی و روش‌های حفاظتی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. به‌همین منظور، انواع مرکب، روش‌های ساخت و مواد مورد استفاده برای تهیه‌ی آنها معرفی شده و جهت دستیابی به فن‌شناسی بهتر، چند نمونه مرکب قدیمی، متعلق به دوره‌ی قاجار، مورد آنالیز پیکسی قرار گرفته است. نتایج حاصله بیان‌گر آن است که نمونه‌های مورد آنالیز، هم شامل مرکب کربنی می‌باشد و هم مرکب خاص خوشنویسان ایرانی (ترکیب کربنی و مازویی). از آنجا که مرکب مورد استفاده در تمدن غرب در این دوره عموماً مازویی است، می‌توان به تفاوت این ماده‌ی نوشتاری در شرق و غرب پی برد. در طی این پژوهش، خوردگی به عنوان عمده‌ترین آسیب مرکب‌های حاوی ترکیبات آهن، مورد ملاحظه بوده و چگونگی آسیب‌رسانی آن بررسی شده است. حسن ختام مطالب حاضر، ارائه‌ی روش‌های حفاظتی برای موارد آسیب‌دیده توسط مرکب‌های سنتی است که بدین منظور، روش‌های مختلف، با ذکر معایب و محاسن، ارائه شده است. (ویرایش چکیده: نشریه‌ی دانش مرمت و میراث فرهنگی)

Abstract: In this investigation, traditional inks are studying in fields of technology, pathology and conservation methods. For this purpose, various inks, manufacture recipes and used elements are introduced. For better success of technology, samples of traditional calligraphy from Qajar dynasty (18th-19th centuries) chose and analyzed by PIXE method. Results show that two types of black inks exist in these documents. One type consists of such elements as Fe, Cu, and S (probably compound of carbon ink and iron gall ink) and the other type is comprised mostly of soot (carbon ink). In this research, ink corrosion is studying as mainly damage of inks that contain iron compounds. At the end, historically used methods, currently used conservation methods and proposed methods of conservation for iron gall ink corrosion is presented.