آ. ساسانی
در بخش دوم از آشنایی با مطالعات CSGI، به معرفی یکی از پژوهش‌های این مرکز تحت عنوان کاربرد میکروامولسیون‌ها در تمیزکاری نقاشی‌های دیواری می‌پردازیم.
فن‌آوری نانو در سال‌های اخیر فرمولاسیون جدیدی برای تمیز کردن نقاشی‌ها ارائه کرده است که می‌تواند جایگزین روش‌های سنتی تمیزکاری مبتنی بر حلال‌های آلی گردد. حلال‌های آلی در اغلب موارد ایمن نیستند و در برخی موارد به طور مشخص برای حذف انتخابی رزین‌ها یا پلیمرهای مخرب یا آلودگی‌ها به کار نمی‌روند. علاوه بر آن، کاربرد حلال‌های آلی منجر به گسترش نامطلوب مواد حل شده در درون ساختار متخلخل آثار هنری می‌گردد. بدین منظور از حدود سال ۱۹۹۰، CSGI تحقیق در مورد کاربرد میکروامولسیون‌ها برای تمیزکاری سطوح آثار هنری را آغاز کرده است.
درمان‌های مرمتی گذشته که بر اساس استفاده از پلیمرهای مصنوعی بوده‌اند، زیان ناشی از تخریب پلیمرها را ثابت کرده‌اند. در حقیقت، این موارد در شرایط محیطی مختلف بی‌ثبات هستند از جمله: تغییرات شدید درجه حرارت و رطوبت نسبی، سایش مکانیکی توسط گرد و غبار و باد، باران و تجمع آب، نور و آلودگی‌های هوا و بسیاری عوامل مخرب دیگر.
اثر نهایی اکسیداسیون پلیمرها و شکست شیمیایی زنجیره‌ی پلیمری است. این روند در نهایت منجر به از دست دادن اتصال رنگ‌ها، زرد شدن پلیمرها، کاهش حلالیت پلیمرها و از دست دادن برگشت‌پذیری درمان‌ها می‌گردد. تنها راه برای حذف آنها، سال‌هاست که به استفاده از ترکیب‌هایی از حلال‌های سمی محدود شده است.
مراحل تمیزکاری، هنگامی که به طور نادرست انجام شود، می‌تواند موجب صدمه‌ی جدی در مواد و ساختار اصلی آثار گردد. میکروامولسیون‌ها و ژل‌ها راهکارهای جدیدی برای تمیز کردن سطوح آثار ارائه می‌کنند. اولین نمونه از کاربرد میکروامولسیون‌ها در تمیزکاری آلاینده‌های آلی (لکه‌های موم زنبور عسل) از روی نقاشی‌های فرسک، بر روی شاهکارهای هنری ماساچو، لیپی و مازولینو در کلیسای برانکاچی (Brancacci chapel) فلورانس بوده است.
از سال ۲۰۱۱ پژوهش گسترده‌ای در راستای توسعه کاربرد نانوذرات و میکروامولسیون‌ها در پروژه‌های مرمتی آغاز گردیده است و از آن جمله می‌توان به پروژه‌ی حذف کوپلیمرهای وینیل/اکریلیک از نقاشی‌های دیواری دوره‌ی آمریکای میانه (۷۰۰۰ سال قبل از میلاد) در مکزیک اشاره کرد. اخیراً این روش‌ها توسط مرکز CSGI در پروژه‌های مرمتی مختلف در سطوح بزرگی به کار برده شده‌اند. به عنوان مثال در کلیسای سان سالوادور (San Salvador) در ونیز به ابعاد ۶۰ مترمربع، بر روی نقاشی‌های دیواری کلیسای سانتا ماریا دلا اسکالا (Santa Maria della Scala) در سیینا به ابعاد ۹۰ مترمربع و در کلیسای جامع کنیلیانو (Conegliano) در نزدیکی ونیز به ابعاد ۲۵۰ مترمربع.
برای علاقه‌مندان به مطالعه بیشتر در این زمینه منابع زیر نیز توصیه می‌گردند:
Baglioni, M.; Rengstl, D.; Berti, D.; Bonini, M.; Giorgi, R. and Baglioni, P. “Removal of acrylic coatings from works of art by means of nanofluids: understanding the mechanism at the nanoscale”, Nanoscale, 2, 1723-1732, 2010
Giorgi, R.; Baglioni, M.; Berti, D. and Baglioni, P. “New methodologies for the conservation of cultural heritage: micellar solutions, microemulsions and hydroxide nanoparticles”, Accounts of Chemical Research, 43, 695-704, 2010
Baglioni, P.; Giorgi, R. and Dei, L. “Soft condensed matter for the conservation of cultural heritage”, Compte Rendus Chimie, 12, 61-69, 2009
Giorgi R.; Chelazzi D.; Carretti E.; Falletta E. and Baglioni P. “Microemulsions for the cleaning of wall paintings”, Proceedings of the 15th Triennal Conference ICOM Committee for Conservation, New Delhi, September 22-26, 2008, vol.I, p. 527-533
Carretti E.; Giorgi R.; Berti D. and Baglioni P. “Oil-in-Water Nanocontainers as Low Environmental Impact Cleaning Tools for Works of Art: Two Case Studies”, Langmuir, 23, 6396-6403, 2007
