پنجمین دورهی نشریه دانش مرمت و میراث فرهنگی طبق سنت نیک پیشین پررنگ و به موقع انتشار یافت. مطالب این شماره در حوزههای معماری و نقد و حفاظت، باستانشناسی و تاریخ، حفظ و مرمت آثار و روشهای باستانسنجی در بررسی مصنوعات باستانی است. از نگرشهای قابل تقدیر این شماره وجود پاسداشتی به رسم یادبود از چهرهای ماندگار و تأثیرگذار در حوزهی میراث فرهنگی کشورمان در عرصههای بین المللی و نگارش چکیدهای از رویدادهای زشت و نیک مرتبط با حوزه میراث فرهنگی نیمسال گذشته است که با رعایت قلم نویسنده (مدیر مسئول نشریه) در زیر آورده میشود:
“بدون تردید بسیار مشکل است برای نشریهای در زمینه میراث فرهنگی و مرمت آثار تاریخی مقدمهای نوشت و از وقایع پیشآمده در خاورمیانه، تنها در همین چند ماه قبل ذکری نکرد. پیکارجویان، تروریسم و یا حتی اسلام خواهان افراطی، از جمله داعش و دیگر گروههای خشن و مسلح هر چه نامشان را بگذاریم، تلاشی جدی و بیرحمانه را برای نابود کردن زیر ساختهای هویتی مسلمانان در کشورهای اسلامی به کار گرفتهاند، آنها یادمانهای تاریخی- فرهنگی و حتی شخصیتهای علمی و فرهنگی (خالد اسد و قاسم عبدالله یحیی دو نفر از باستان شناسان کشور سوریه که به دست داعش کشته شدند.) را از بین میبرند که بسیاری از این آثار هیچ ربطی به اسلام ندارند و در انتهای جنگ هر جبههای که پیروز شود؛ میتوانند باعث شکوفایی این سرزمینهای جنگ زده گردند.
از جنگ که بگذریم در همین دورهی کوتاه ماجرای رخداد توافق هستهای ایران و امواج موافق و مثبت صلح ایران با جامعه جهانی در یک دید وسعتر، برای میراث فرهنگی و بخصوص بخشهای گردشگری، صادارت و فروش صنایع دستی ایران بسیار مفید خواهد بود. بازگشایی درهای سیاسی کشور، همکاریهای بین المللی در زمینهی مطالعه و حفظ میراث مشترک جهانی ایران را به همراه خواهد داشت. از این روست که باید در رابطه با ظرفیت ایجادشده و فرصتهایی که میتوانند باعث رشد حفاظت از میراث فرهنگی ایران شوند اقدامات کارشناسانه در پس این صلح انجام گردد.
دیگر اتفاق مهم این مدت در عرصهی میراث فرهنگی کشور ثبت جهانی شهر شوش و منظر تاریخی روستای دستکند میمندِ شهر بابک کرمان [بهعنوان] هجدهمین و نوزدهمین میراث جهانی ایران بوده است. نکتهی مثبت این اقدام خصوصاً در رابطه با شهر شوش به مثابه یکی از قدیمیترین شهرهای جهان ثبت انحصاری آن است، زیرا این شهر و خصوصاً محوطههای تاریخی آن در تهدید زمین خواران و دخالتهای بی مورد در حریمش قرار گرفته بود که این ثبت جهانی توجهها را برای حفظ آنچه ارزشمند و ثبت شده قلمداد میشود؛ بیشتر میکند. اما در رابطه با روستای میمند بسیار مفیدتر مینمود که این ثبت نیر مانند اقدامی که در رابطه با ثبت باغهای ایرانی صورت گرفت به صورت مجموعهای میبود و برخی دیگر از روستایهای ارزشمند و گردشگر پذیر ایران همچون روستای ماسوله و روستای ابیانه و روستای کندوان با یک پرونده ثبت میگشتند. دیگر ثبت جهانی ارزشمند در این دوره شش ماهه تا ثبت شهرهای اصفهان و تبریز در شورای جهانی صنابع دستی به عنوان شهرهای جهانی تولید صناع دستی و فرش دستباف قابل توجه هستند که در اواسط شهریور انجام پذیرفته است.
از دیگر اتفافات مهم این مدت در حوزه میراث فرهنگی ایران بازگشت دومین و سومین محموله اشیا استردادی از موسسه شرقشناسی دانشگاه شیکاگو (اردیبهشت ماه) و همچنین از کشور ایتالیا (مرداد ماه) قابل اشاره هستند. در این زمینه دو نکته نظر نگارنده را جلب نموده است. نخست: اشیا فوق تنها تعدادی اندک از میلیونها شی ایرانی موجود در موزههای جهان هستند و دیگر اینکه ارزش بازگشت این آثار با بیتدبیری نگهداری از آنها ضایع میشود. این بی تدبیری با جستجویی در انبارهای موزههای کشور و همچنین نگهداری از محوطههای تاریخی که روزانه خبر نابودی آنها را میشنویم کاملاً مشهود است.”
مقالات ارائهشده در این شماره به قرار زیر است:
– الگو وارههای نظری حفاظت و نگهداری از خانههای فرهنگی- تاریخی دوره قاجار تبریز؛ نوشتهی احد نژادابراهیمی، فرزین حقپرست، سلوی کینژاد؛ ۱-۲۰
– مروری بر روش پرتونگاری ایکس در آثار سفالین؛ نوشتهی اعظم رمضانی چرمینه؛ ۲۱-۳۲
– بررسی نقشمایههای سنگنگاره خزانِ بیرجند در استان خراسان جنوبی؛ نوشتهی سارا صادقی، حمیدرضا قربانی، حسن هاشمیزرجآباد؛ ۳۳-۵۴
– گذری بر معماری و شهرسازی ایران در دورهی اشکانی (۲۵۶ ق.م تا ۲۲۴ م.)؛ نوشتهی علی نوراللهی؛ ۵۵-۸۰
– حفظ و مرمت ظروف مرمری مکشوفه از جیرفت در حوزه تمدنی هلیلرود؛ نوشتهی رامین محمدی سفیدخانی، مهدی رازانی؛ ۸۱-۹۸
– بررسی و نقد احیای خانهی تاریخی سید رسول حسینی مجموعهی عمارت خان خوراسگان با تاکید بر هویت تاریخی آن؛ نوشتهی میترا آزاد، محمود ستایش مهر، مهدی سلطانی محمدی؛ ۹۹-۱۱۶
– پنجاه سال کاربرد سالیابی هیدراتهشدن ابسیدین در باستانشناسی؛ نوشتهی ایوننیس لیریتزیس، نیکولائوس لاسکاریس؛ برگردان به فارسی: نگار کاظمی پور؛ ۱۱۷-۱۴۹