کتاب دوازده درس مرمت به کمک اساتید مرمت دانشگاه علم و صنعت ایران در سال ۱۳۷۴ با محوریت حفاظت و مرمت بناهای تاریخی منتشر و تجدید چاپ آن در سال ۱۳۸۷ صورت پذیرفته است؛ و در سال ۱۳۸۹ با بازنگری جامع در محتوای کتاب و ویرایش جدید، علاوه بر اضافه‌نمودن فصل‌های جدیدی برای تشریح باززنده‌سازی کارکردی، بخش‌های تازه‌ای را به مفهوم مرمت شهری، زلزله و نورپردازی بنا نیز اختصاص داده است. تدوین کتاب در دوازده فصل با تصاویر مناسب و گویا در زمینه‌های مربوط، به همراه ضمیمه‌ای در موضوع ابزارهای مورد نیاز در یک کارگاه مرمتی (وابسته به معماری) می‌باشد. فصل اول به چگونگی و انواع برداشت و نمایش بنا با عنوان مطالعه و شناخت بنا می‌پردازد. در فصل دوم با عنوان نمونه‌هایی از سازه‌های سنتی ایران به بررسی مصالح سنتی، دیوارها و جداره‌ها، پوشش‌های معماری سنتی، شناخت انواع مصالح سنتی و آسیب‌شناسی آنها و معرفی چند نمونه از مصالح سنتی به‌کاررفته در بناهای تاریخی پرداخته است. حفاظت، مرمت و مراحل مختلف آن در پنج بخش مفهوم حفاظت، تعریف مرمت، تهیه‌ی فهرست جامع (برنامه‌ریزی و بررسی) برای امر حفاظت، کاربرد مواد و مصالح جدید در امر مرمت و مراحل حفاظت و مرمت در فصل سوم کتاب بررسی می‌شود. فصل چهارم شامل مختصری از معرفی اهداف حفاظت و برنامه‌ریزی در مرمت است که اهداف نگه‌داری و حفاظت، تهیه‌ی برنامه و گزارش در امر مرمت، ارزش‌های موجود و نقش و تاثیر آنها بر درمان، مروری بر برنامه‌های اجرایی و روند برنامه‌ریزی برای آینده و تامین اعتبار و بودجه برای پژوهش و اجرای برنامه‌های عمرانی را مطرح می‌کند.
در فصل پنجم آسیب‌شناسی و عوامل تخریب انسانی و طبیعی در بخش‌های خلل و فرج و ترک‌ها، مواد و مصالح فاقد خلل و فرج، انواع رطوبت در بناهای تاریخی، مشاهده صدمات ناشی از رطوبت در بنا، تشخیص منشأ رطوبت، میزان ارتفاع و صعود رطوبت، تشخیص ضایعات در بنا، مجموعه و یا بافت شهری، عوامل مؤثر در تخریب بنا، اشاره‌ای به شناسایی آسیب‌ها، فرسایش و زوال و علل آن، بررسی می‌گردد. مرمت بدنه و تزئینات وابسته به معماری مربوط به فصل ششم است که به موضوع‌های خشت وآجر در معماری، انواع آجر تزئینی، گچبری، کاشیکاری، چوب و تزئینات چوبی، مستندسازی تزئینات وابسته به معماری، شیوه‌های مدرن طرح‌برداری و مرمت بدنه‌ها و تزئینات وابسته به معماری می‌پردازد. فصل هفتم به بررسی روش‌های مختلف رطوبت‌زدایی در ابنیه در بخش‌هایی چون شیوه‌های پیش‌گیری از رطوبت بالارونده در پایه‌ها و دیواره‌ها، شیوه‌های مقابله با رطوبت در کف، دفع رطوبت از دیواره‌های داخلی، دفع رطوبت اشباع‌شده در فضاهای داخلی بنا، دفع رطوبت داخل بنا و شیوه‌های پیش‌گیری از رطوبت نزولی در سقف بناهای سنتی با پوشش منحنی اختصاص داده شده است. فصل هشتم به معرفی انواع ترک‌ها و نشست‌ها در ابنیه می‌پردازد. فصل نهم با عنوان زلزله و بناهای تاریخی به تأثیرات زلزله در بخش‌های مختلف بناهای سنتی و چگونگی مقاوم‌سازی سازه‌های منحنی و مسطح و پیشنهادهایی در راستای استحکام‌بخشی آنها در هشت بخش پرداخته است. روش‌های مهار قوس‌ها و گنبدها در بناهای سنتی در دو بخش مصالح مورد استفاده برای خنثی‌کردن نیروهای رانشی و روش‌های گوناگون مهار نیروهای رانشی در فصل دهم کتاب مطرح می‌گردد. در فصل یازدهم کتاب، حریم‌ها و ضوابط حفاظتی بناهای ارزشمند فرهنگی‌‌ـ‌تاریخی، انواع حریم، نمونه‌هایی از تجارب طراحی و اجرای حریم و مبانی نظری آن را بحث می‌کند؛ و فصل پایانی کتاب در خصوص احیاء به‌عنوان مهم‌ترین اصل در نگه‌داری ابنیه فرهنگی‌‌ـ‌تاریخی در سه بخشِ نیازهای قابل پیش‌بینی در ابنیه، تک‌بناهای قدیمی دارای ارزش فرهنگی، تاریخی و هنری و نور در بناها و مجموعه ها تدوین شده است.
مشخصات فنی کتاب
عنوان: دوازده درس مرمت
مؤلفان: اصغر محمد مرادی، محمدحسن محب‌علی، آتس‌سا امیرکبیریان
ناشر: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری
محل نشر: تهران
سال نشر: ۱۳۸۹
نوبت چاپ: سوم/ شمارگان: ۳۵۰۰ جلد
تعداد صفحه: ۲۵۲
معرفی کتاب: دوازده درس مرمت
