به نام ایزد منان
نقدی بر کنکور مرمت
از زمانی که درکی از رشته مرمت و نحوه گزینش دانشجو برای مقطع ارشد پیدا کردم، و با توجه به اهمیت و مواجه بودن خود با مسئله کنکور، نحوه گزینش در این مقطع به عنوان یکی از دغدغه‌‌های من تبدیل شد، و نتیجتاً بر خود لازم دیدم که نقدی کوتاه بر این موضوع صورت گیرد. به دنبال ریشه یابی و پرداختن به پارهای از دلایل ضعف‌های جاری و تکراری نظرات مهندس مهدی رازانی عضو هیأت علمی گروه مرمت دانشگاه هنر اسلامی تبریز را در رابطه با این موضوع جویا شدم. در آغاز ایشان اشاره نمودند: “با توجه به اینکه، چندی پیش طبق موعد هر ساله کنکور کارشناسی ارشد دانشگاهها برگزار شد، سوالات را دیدم باز هم تکرار مشکل عدم سنخیت ماهیت رشته مرمت آثار تاریخی به عنوان زیر‌شاخه‌ای از گروه مجموعه هنرهای تصویری و طراحی با کد کنکور ۱۳۵۸”
در ادامه طی این گفت‌‌و‌‌گوی کوتاه اشاره داشتند که با توجه به تجربه‌ای که در تحصیل و تدریس این حوزه در عمده دانشگاه‌های کشور کسب نموده‌اند و آشنایی کامل با سر فصلهای دروس آن، بخش زیادی از سوالات را در بخش فرهنگ و هنر و تاریخ ادبیات ایران و جهان به هیچ وجه مرتبط با رشته مرمت نمی‌دانند. ایشان معتقدند که دانشجوی مخاطب کارشناسی ارشد مرمت باید چیزی را امتحان دهد که نمی‌خواند و نمی‌داند و اساساً هم لزومی ندارد دانسته و یا خوانده شود، چرا که برخی سوالات کاملاً بی‌ربط با این حوزه مطالعاتی است و در هیچکدام از واحدها و سرفصلهای دروس ارائه شده در کارشناسی مرمت چنین چیزی تدریس نمی‌‌شود، و نیز به مواردی از سؤالات غیر‌مرتبط آزمون امسال اشاره نمودند که در تصویر زیر می‌توانید برخی از آنها را مشاهده کنید.
اینک سؤالی که ذهن منِ دانشجو را درگیر نموده این است که برای جامعه آکادمیک ما نباید دغدغه‌‌های سواد یک دانشجوی ارشد منتخب از طریق کنکور، بیش از این‌ها باشد که از او خواستار اطلاعات عمومی غیر‌مرتبط با حوزه تخصصی وی باشد؟ آیا هنوز هم‌‌زمان آن فرا‌نرسیده است که به‌گونه‌‌ای بهتر و کاربردی‌تر عمل نموده و نگرش گذشته کمی متعادل‌سازی گردد؟
به عنوان عضو کوچکی از این مجموعه به‌‌‌راستی، از خود می‌‌پرسم که هدف از کنکور و فرآیند برگزاری آن از ابتدا چه بوده؟ هدف از تلاش صدها نفر، از طراح سؤال تا برگزارکننده کنکور چیست؟ و حقیقتاً، هدف از طرح این‌‌گونه سؤالات چه می‌تواند باشد؟ قاعدتاً گزینش دانشجوی برتر برای ادامه تحصیل در مقطع ارشد رشته مرمت اشیای فرهنگی و تاریخی را پاسخ معقولانه متصور گشتم.
اما در واقعیت، نتایج پاسخ به این سؤالات آن‌گونه که عمل شده و من نیز تاکنون یافتم، برایم همچنان سؤال‌برانگیز باقی‌‌مانده است. آیا نوع سؤالات کنکور هرساله هدف را برایمان جز این آشکار ساخته که برای انتخاب دانشجویان شایسته جهت ادامه تحصیل در دوره ارشد، روشی برگزیده‌‌شده که در بیشتر مواقع موجب شده افرادی با داشتن اطلاعات پراکندهی عمومیِ بیشتر در زمینه‌های مختلف و یا گاهی غیر مرتبط‌ترین افراد با مدرکی به‌‌غیر‌از کارشناسی مرمت، امتیاز مناسب‌تری کسب نموده و به این رشته راه‌‌یافته‌اند و افرادی که در‌زمینه‌ی تخصصی خود داوطلب هستند از دور خارج‌‌شده و چندین سال پشت کنکور مانده‌اند؟ آیا با عملکرد فعلی و طرح برخی سؤالات غیر‌تخصصی بستری فراهم نشده که متقاضیان اصلی رشته را از راه روشن منحرف نموده و به پراکنده‌خوانی و مطالعه‌‌ی کتب و مطالبی سوق داده که در برهه‌‌ای در خاطر و در کوتاه‌‌مدت نیز به دست فراموشی سپرده و خاطره شوند؟ بی‌‌آنکه باری بر علوم آنها بیفزاید و ثمرهای مطلوب ببار آید؟ آیا جز این است که تکرار سؤالات غیر‌مرتبط هرساله منجر به عادت شده و درصدی از دانشجویان نیز با اشراف کامل به این مورد دیگر از پراکنده‌خوانی هم دست برداشته و کم‌کم به روش‌های غیرعلمی و شانسی روی آورده‌اند؟ کم نیستند افرادی که با سطحی‌ترین اطلاعات و بدون ترس و اضطراب بهترین رتبه‌‌ها را آورده و آنان که شایسته‌‌ترند، پشت درهای کنکور می‌مانند.
آن‌هم به یک دلیل، “شیوه گزینش نامناسب”.
در طی دوران تحصیل خود، برآن بودم که به دنبال هر پرسش ذهنی، پاسخی بیرونی و درست باید یافت. و اینک متوجه این شدم که آنچه مشکل کنونی ماست، باید پذیرفت که “از ماست که بر ماست”، و تا زمانی که این چرخه گزینش دانشجویان ارشد برتر در مسیر صحیح‌‌تری قرار نگیرد، هر آنچه به ناگواری در ادامه مسیر اتفاق بیوفتد متقابلاً متوجه حال دانشجویان و نیز دانشگاهها خواهد بود و روز‌به‌‌روز از تعداد فارغ‌التحصیلان موفق کاسته‌‌تر خواهد شد.
درنهایت آنچه به آن رسیدم این است که ایجاد فرهنگ صحیح در مطالعه مرتبط با رشته مرمت و نگریستن تخصصی به رشته نیز نه‌تنها در قالب سؤالات کنکور لازم و ضروری است بلکه از طبعات این روشمندی از جانب پیشروان این رشته فراهم ساختن الگو و چارچوب مناسب برای مطالعات دانشجویان به‌صورت عمقی‌تر و فراتر از قبل در رشته خود به‌منظور ادامه مسیر خواهد شد، که با مجهز بودن به اطلاعات حداقلی و مرتبط در حیطه تحصیلات خودشان و باانگیزه‌ای بهتر وارد دانشگاه شوند، بنابراین برازنده‌تر خواهد بود که ثمره بهتری حاصل گردد.
درنهایت مهندس رازانی با آرزوی توفیق برای دانشجویان کارشناسی مخاطب ارشد مرمت، خواستار یاری‌‌‌رساندن همکاران دیگر هیأت‌‌علمی خود جهت کیفی‌تر شدن و هدفمند‌تر شدن آزمون کارشناسی ارشد شده و برای حل این مشکل پیشنهاد هم‌‌افزایی دانشگاه‌هایی که در حال حاضر این رشته را در دوره کارشناسی دارند را ارائه داده تا با درخواستی مشترک این سؤالات را از دفترچه مرمت حذف کنند. و یا کنکور و سؤالات رشته مرمت اشیای فرهنگی و تاریخی را از این کد رشته خارج نمایند.
فاطمه صحتی
دانشجوی ارشد رشته باستان‌سنجی دانشگاه هنر اسلامی تبریز
نقدی بر کنکور مرمت
