مروری بر عوامل قارچی مخرب کاغذ، آسیب‌شناسی و راه‌های پیش‌گیری و مقابله

کاغذ، بسته به ترکیب شیمیایی، اسیدیته، میزان رطوبت آن و رطوبت نسبی محیط، دما و نور موجود، به‌وسیله‌ی میکروارگانیسم‌های مختلفی‌ مورد حمله و تخریب قرار می‌گیرد. زوالی که در کاغذ و سایر مواد مرتبط به آن، از طریق عوامل بیولوژیکی پدید می‌آید، زوال یا فساد بیولوژیکی نامیده می‌شود. تا کنون بیش از ۳۵۰ گونه‌ قارچ به عنوان عوامل بیولوژیک مخرب اسناد کاغذی شناخته شده‌اند. گونه‌های مختلف انواع قارچ‌ها و کپک‌ها، معمولاً لکه‌هایی به اندازه‌های مختلف و اشکال نامنظم، گرد، مدور و غالباً به صورت هسته‌ای و به‌ رنگ‌های سیاه، قرمز، بنفش قهوه‌ای، سبز و حتی بدون رنگ از خود برجای می‌گذارند. این لکه‌ها از اسپورها و رشته یا هایف‌های قارچ‌ها تشکیل‌ شده‌اند و به آسانی در محیط اطراف خود پخش می‌شوند و در این میان گونه‌های فراوانی به عنوان قارچ‌های تجزیه‌کننده سلولز مطرح می‌باشند و قادرند به کتاب‌ها آسیب رسانده و هم‌چنین سلامتی کتابداران و مطالعه‌کنندگان آن کتب را به خطر بیاندازند. بالاترین درصد (حدود ۶۰%) خسارت وارد بر کتاب‌ها توسط دو گونه قارچ آسپرجیلوس و پنی‌سیلیوم صورت می‌گیرد. برای رفع آلودگی‌های میکروبی و قارچی، می‌توان از راه‌های مختلفی از جمله ضدعفونی و ایجاد شرایط مناسب محیطی، کنترل رطوبت، نظافت‌ و مراقبت دائمی توسط متخصصین اقدام نمود.