مطالعه و بررسی پرتوهای لیزر در پاک‌سازی آثار سنگی تخت جمشید

در این پژوهش پاک‌سازی آثار سنگی با لیزر برای اولین بار در ایران مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اینکه پاک‌سازی آثار به وسیله لیزر نیاز به شناسایی دقیق این روش و عوامل موثر در آن دارد، در این تحقیق سعی بر این شده است که انواع مختلف لیزر برای پاک‌سازی آثار سنگی مورد استفاده و بررسی قرار گیرد تا بهترین نتیجه در انتخاب نوع لیزر صورت گیرد و هم‌چنین عوامل مؤثر مختلفِ آن مورد آزمایش قرار گیرد تا تنظیمات اصلی جهت پاک‌سازی و به‌دست‌آوردن نتیجه‌ی مطلوب، حاصل شود. ابتدا برای شناسایی دقیق سنگ‌های به‌کاررفته در تخت جمشید، رسوبات و مواد ناخواسته‌ی روی آنها، روش‌های آزمایشگاهی پتروگرافی، XRD و مطالعات میکروسکوپی انجام شده است که نتایج نشان داده است که رسوبات روی سنگ از نوع کربنات کلسیم و گلسنگ از نوع Verrucaria است. در مرحله‌ی بعد، پاک‌سازی سطوح توسط لیزرهای CO2، Nd:YAG و لیزرهای اگزایمر ArF و XeCl مورد آزمایش قرار گرفت. با تغییر عوامل موثر مختلف جهت پیداکردن شرایط بهینه‌ی پاک‌سازی، آزمایش‌های تکمیلی انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد لیزر CO2 در پاک‌سازی رسوبات و گلسنگ بی‌تاثیر است و لیزرهای Nd:YAG و ArF با شرایط تعیین‌شده بهترین حالت پاک‌سازی را داشته است. نتایج این پژوهش فقط برای معرفی لیزرهای مناسب و پارامترهای آن در پاک‌سازی رسوبات کربناته و گلسنگ‌ها از روی سنگ های آهکی تخت جمشید است. در صورت نیاز به استفاده از این تکنیک باید بررسی‌های دقیق‌تری با استفاده از آزمایشات Aging (پیرشدگی) در محل پاک‌سازی شده انجام شود تا داده‌های به‌دست‌آمده برای امور حفاظتی قابل استفاده باشد. (ر. وحیدزاده)