بررسی فن ساخت بخشی از تزئینات معماری اسلامی در کلیسای وانک اصفهان

با ظهور شاه عباس اول عصر زرین معماری صفوی آغاز شد. این معماری گرچه درخشان‌ترین عصر معماری ایران نبوده، اما عصر اعتلای معماری ایران است. در معماری صفویه بر خلاف دوره‌های اولیه معماری، رنگ و تزئین نقش بسیار مهمی دارد و بناهای بسیاری از این دوره به‌جای مانده، که اگر چه به لحاظ اصول معماری درخور توجه نیستند؛ از لحاظ تزئین و شکل ظاهری بسیار زیبا و بی‌بدیل‌اند. از این رو، بناهای اصفهان در این دوره منبع مهمی برای بررسی عنصر تزئین در معماری اسلامی ایران به شمار می‌رود. باتو‌جه به غنای معماری اسلامی، در زمان صفویان کلیساهایی با اندام‌های معماری ایرانی اسلامی بر پایه معماری ارامنه ساخته شدند. معماری بناهای مذهبی جلفای اصفهان مانند معماری دوران صفوی در سطح بالایی از کمال جلوه‌گری بود، تاثیر فرهنگ ایرانی و نکته‌سنجی معماران ایرانی بر بینش سنتی معماران ارمنی که به ایران مهاجرت کرده بودند موجب پدیدآمدن آثاری شد که از نظر التقاط‌‌گرایی و همانندسازی منحصر به فرد به‌شمار می‌آید. یکی از شاخص‌ترین بناهای جلفا با این ویژگی‌ها، سورپ آمنا پرگیج (کلیسای وانک) می‌باشد. این مجموعه‌ی مذهبی همراه با کلیسای وابسته به آن در محله‌ی میدان بزرگ جلفای نو واقع شده است. ساخت این مجموعه در سال ۱۶۶۴ م (۱۰۷۵ ق) به‌اتمام رسید. کلیسای وانک دارای پلانی مستطیل شکل است که گنبد آن به صورت دو پوسته ساخته شده و فاقد هرگونه تزئینات خارجی است. این نوع گنبد فقط در کلیساهای جلفای اصفهان دیده می‌شود. در معماری اصیل ارمنی، گنبدها با استفاده از سنگ و به صورت شش و هشت ضلعی ساخته می‌شوند. سقف گنبد این بنا پُر از نقوش زیبای اسلامی صفوی مانند انواع اسلیمی، ختایی، شمسه، ترنج و … است. این نقوش بسیار شبیه به نقوش تزئینی مسجد امام اصفهان، عمارت عالی‌قاپو و چهلستون می‌باشد. این تزئینات از ترکیب رنگ لاجوردی (زمینه) و طلایی (نقوش) به وجود آمده است. قسمت‌هایی که به‌صورت طلاچسبان اجرا شده (در بیشتر بخش‌‌ها) بر روی لایه چینی است. تاثیر معماری اسلامی بر معماری ارامنه اصفهان دلایل متعددی دارد که در این پژوهش به بخشی از آن پرداخته شده است.