بررسی و شناخت ویژگی‌های گیوه آجیده (صنایع‌دستی بومی منطقه سنجان)

چکیده:

صنایع‌دستی هر کشوری، یکی از مظاهر فرهنگ، تمدن و هنر آن به شمار می‌رود که یادگاری از آیین‌ها، آداب‌ورسوم آن ملت است. یکی از دستباف‌های ارزشمندی که امروزه به فراموشی سپرده‌شده، گیوه‌بافی است. گیوه یکی از پای‌پوش‌های سنتی ایرانی است که با مصالحی بوم آورد و متناسب با اقلیم هر منطقه به وجود می‌آمده است. متأسفانه کم‌توجهی به این هنر و پیشه و عدم اقبال به آن به‌واسطه تولیدات صنعتی، ساخت و استفاده از این پای‌پوش سنتی را در بین مردم معاصر کم‌رنگ کرده، به‌گونه‌ای که شاید تا سالیان نه‌چندان دور، جز نامی از آن در کتاب‌ها و مقالات مردم‌شناسی نتوان یافت. گیوه آجیده ازجمله گیوه‌های سنتی است که در شهر سنجان در حومه اراک تولیدشده و از کیفیت خوبی برخوردار است. با توجه به اهمیت صنایع و حِرَف بومی و محلی و لزوم معرفی بیشتر در حفظ آن‌ها در این مقاله به شناخت ویژگی‌های گیوه آجیده سنجانی پرداخته‌شده است. پرسش مطرح‌شده در این مقاله این است که گیوه آجیده سنجانی به‌عنوان هنری بومی این منطقه، دارای چه خصوصیاتی است؟ هدف از این مقاله شناساندن صنایع‌دستی این منطقه (سنجان) و توصیف و تشریح مراحل تولید این محصول هنری است. روش تحقیق توصیفی- تشریحی و شیوه گردآوری مطالب کتابخانه‌ای و میدانی بوده است. پس از بررسی‌های انجام‌شده، نتیجه گرفته شد که با توجه به طبیعی بودن مواد اولیه بکار رفته در این گیوه به‌خصوص استفاده از چرم طبیعی در تخت گیوه، سبکی و راحتی و مرغوبیت بالای این هنر بومی جایگاه ویژه‌ای در دوره‌های گذشته داشته و شناخت، حفظ و احیای این هنر ضروری به نظر می‌رسد.

Abstract: Handicrafts are one of the culture, civilization and art manifestations of any country."Giveh" is one of the traditional Iranian cotton shoes that includes of native materials and it is relevant with any region climate. With carelessness of this art and occupation and the lack of industrial considerations, production and utilization of these traditional shoes has been decreased."Giveh Ajideh" is one of the most desirable cotton shoes that are made in the Senejan region of the Arak city. According to the importance and necessity of presentation and preservation of the native and domestic industry, this study is about recognition of Giveh- Ajideh features. The question is "What are the properties of Giveh-Ajideh as a native art?"The purpose of this study is description of construction processes of this local handicraft of Senejan region. The research methodology is descriptive and the method of data collecting is field investigation. Results show that according to the natural raw materials-especially the leather on the bottom of Giveh- and its Lightness, convenience and quality, this native art has special status in the last era. So, recognition, preservation and resuscitation of this art seem necessary.