در جستجوی سبک‌شناسی مجموعه‌ی حاجی‌‌خان در شهر وراوی از توابع شهرستان مُهر (استان فارس)

حمام‌ها یکی از مهم‌ترین بناهای عمومی و عام‌المنفعه می‌باشند که قبل از اسلام به صورت خصوصی وجود داشته و با شروع اسلام جنبه‌ی عمومی یافته‌اند. حمّام‌های عمومی با فرم و استقرار فضائی خاص از قرون اولیه‌ی اسلامی وارد ایران شدند و تا قبل از دوره‌ی پهلوی تحولات زیادی را شاهد بودند تا این که با شروع حکومت رضا شاه پهلوی با رواج حمّام‌های خصوصی منازل و تصویب قوانین خاصّ بهداشتی، حمام‌های عمومی از رونق افتادند. به طور کلّی حمام‌های عمومی در طیّ دوره‌های مختلف دچار تغییراتی در فرم فضاهای خود شدند؛ امّا ماهیت و استقرار فضائی آن‌ها بر یک ساختار یکنواخت استوار بوده و بدون تغییر باقی مانده است؛ یک سری از گونه‌های ساده و در عین حال زیبا از این دست را می‌توان در جنوب کشور مشاهده کرد. حمام‌های حاجی‌خان و علی‌خان در مقایسه با حمام‌های لار و بندرعباس، نفوذ یک ویژگی معماری از یک منطقه به منطقه‌ای دیگر با توجه به اقلیم و فرهنگ آ‌نجا، تحت تأثیر حکومت‌ها و نفوذ حاکمان محلّی مناطق را نشان می‌دهد. مجموعه‌های علی‌خان و حاجی‌خان در شهرستان‌های “لامرد” و “مُهر” استان فارس قرار گرفته‌ اند که دارای مسجد جامع، حمام و آب‌انبار بوده و بخشی از مجموعه‌های تاریخی زیبا و ناشناخته‌ی کشور محسوب می‌شوند. از جمله ویژگی‌های حمام حاجی‌خان، بهره‌گیری از یک پلان مستطیل شکل و چیدمان فضائی براساس هندسه‌ی ۸ ضلعی است که نمونه‌ی این‌‌گونه پلان را می‌توان در سه حمام دیگر “خانی ‌بستک”، “گله‌داری‌های” بندرعباس و “پیر غریب” لار مشاهده کرد. با توجّه به بررسی‌های انجام شده در هندسه‌ی پلان و فضاها، تزیینات، نحوه‌ی ساخت، تعداد فضاها و طرز قرارگیری آن‌ها می‌توان نتیجه گرفت که این چهار حمام دارای سبک مشابهی می‌باشند و براساس مقایسه‌های تطبیقی انجام شده با حمام‌های مشابه دوره‌ی صفویه به نظر می‌رسد تحت شرایط حاکم بر منطقه، متأثر از حمّام‌های این دوره هستند.