مروری بر مبانی نظری حفاظت دیوارنگاره‌های مذهبی

چکیده:

دیوارنگاره‌ها با توجه به ماهیت غیر قابل تفکیکشان از یک سازه‌ی تاریخی، با توجه به توانایی‌هایشان می‌توانند از طیف وسیعی از ارزش‌ها بهره گیرند. با بررسی و شناخت این ارزش‌ها می‌توان صراحتاً به لزوم انجام اقدامات حفاطتی و مرمتی که جهت نگهداری و انتقال این گونه آثار به نسل های آینده می‌شود، پی برد. این ارزش‌ها که جنبه‌های مختلف یک نقاشی دیواری وامدار آنهاست، می‌توانند به عنوان یک منبع اطلاعاتی مسیر حفاطت و درمان را به مسیر درست رهنمون سازند؛ اگرچه کلیه اقدامات حفاظتی و مرمتی خود در پی حفظ و یا شاید احیای ارزش‌های ازدست رفته‌ در آن‌ آثارهستند. از طرفی چگونگی مرمت و میزان مداخله در این آثار با عناوینی همچون حفظ، مرمت یا نگهداری مستلزم توجه به پارامترهای دیگری نیز می‌باشد. در نگارش حاضر دو مبحث خواسته‌ی باطنی هنرمند در زمان خلق اثر و نقش آفرینی زنگار یا پاتین نیز در خصوص حد و میزان مداخله مورد بررسی قرار گرفته‌اند. اگرچه که دیوارنگاره را بایستی جزئی جدایی ناپذیر از یک کالبد معماری دانست، اما خود دیوارنگاره نه‌تنها قادر است به عنوان یک اثر یادمانی و عامل بالقوه ارزشی آن چنان اهمیت یابد که بار ارزشی سازه‌ی معماری حامل خود را بردوش بکشد بلکه می‌تواند خود نیز اثری مستقل برای ثبت یک اثر غیر منقول در فهرست میراث جهانی باشد؛ لذا در رویکردی نوین برای ارزش گذاری دیوارنگاره های ایرانی، ۹ عامل ارزشی معرفی و تفسیر گردیده‌اند.

Abstract: Religious mural-paintings according to their capabilities can benefit from a wide range of values by their inherent nature from a historical building. By the investigation of these values we can explicitly realize the necessity of conservation and restoration performances for preservation and transmission of such works to future generations. These values as an information resource can guide conservation and treatment operations in right way which the different aspects of a mural-painting are indebted to them; although all conservation and restoration efforts are in searching to preserve or restore the missed values in those religious places. On the other hand, the method of conservation and amount of intervention in these works by topics for example preservation, restoration or maintenance, requires attention to other parameters as well. This article focused on two topics "artist's inner intends" and "patina" as indicators of amount of intervention. Although a mural-painting should be considered as an integral component of an religious architectural structure, the mural-painting itself as a monumental work and potential valuing factor can obtain significance to the extent that not only bears the value load of an architectural structure but also becomes an independent work for registration as an immovable work in the list of the world heritage. Thus, in a modern approach to valuing Persian mural-paintings 9 value factors are introduced and interpreted.