الگو واره‌های نظری حفاظت و نگهداری از خانه‌های فرهنگی- تاریخی دوره قاجار تبریز

چکیده:

الگو واره یا پارادایم چارچوبهای نظری فکری و فرهنگی هر گروه یا جامعه‌ای برای رسیدن به هدف خاص گفته می‌شود؛ در زمینه حفاظت از خانه‌های تاریخی تبریز نیازها، خواستها و سلیقههای نظری افراد مداخله‌گر در زمینه حفاظت خانه‌های تاریخی تبریز موجب شده است تا در هر دوره نظام فکری متفاوت‌تری از همدیگر در جریان مداخله برای احیای خانه‌های مذکور شکل گیرد. سوال تحقیق حاضر این است: الگو واره‌های نظری رایج در حفاظت از خانه‌های تاریخی تبریز چه بوده است؟ برای فرض به نظر می‌رسد اتفاقات اجتماعی و ‌طبیعی، توان اقتصادی جامعه و سلایق افراد از جمله مولفه‌های تأثیرگذار در حفاظت خانه‌های تاریخی تبریز است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد عدم شناخت جایگاه ارزشی و اجتماعی خانه‌های تاریخی در زمان شروع حفاظت نوین، باعث عدم توجه به آنها گردید و چون هنوز فناوری‌های جدید جایگاه مناسبی در جامعه نداشتند شیوه زندگی تغییرات اساسی نیافته بود موجب میشد تا خانه جزو گونه‌های تاریخی محسوب نشود؛ بنابراین حفاظت از خانه‌های تاریخی تبریز با تأخیر چند ساله نسبت به سایر گونه‌ها با مبانی نظری متأثر از شرایط اجتماعی، سیاسی و طبیعی بوده است.

Abstract: The House is the most significant building encompassing ones whole life, so its shape and form has direct effect on lifestyle defining the characteristics of dwellers. For this reason cognition of the house concept can be a reasonable source in exploration of people’s attitudes toward life in various time periods. By the time passing, developments in communications, attendance of new architectures, known as imported architecture and new technologies cause different approaches in procedure of design and construction in Iranian architecture, especially for traditional houses, which leads to a great change in house meanings and lifestyles in few decades. Nowadays, it seems that the ability of achieving proper house design and lifestyles in adaptation with current social and cultural identity is in direct relation with conservation of past cultural monuments. The process of establishing the new conservation methods of historical monuments in Iran coincided with developments in communications appeared in mid-Qajar era-1301 Hijri shamsi. But for some reasons the conservation of the first historical houses started later in 40s decade. The initial question shaping this research was to find the reasons for this delay which happens 50 years later than other organized conservations. To achieve the answer it was needed to study the prevalent theoretical paradigms toward Iranian historical houses conservation in different time periods. The hypothesis on which the research took shape was: Lack of understanding the value and social status of historical houses, during establishment of the new attitudes toward conservation, causes failure in their maintenance. This failure means that since the new technologies did not change Iranians lifestyle, they did not count the house as their historical and cultural heritage? The research method was based on collecting quantitative data and studying restorated historical houses to survey the process of establishing the historical house conservations via studying the historical written sources and comparing them with field researches done in house cases, especially the ones located in Tabriz. Providing the documents, this process leads to defining the intellectual paradigms available in each time period considering their success or failure in conservation.