بررسی نقش‌مایه‌های سنگ‌نگاره‌ی خزانِ بیرجند در استان خراسان جنوبی

چکیده:

سنگ‌نگارها از نظر انجام مطالعات تاریخ هنر، باستان‌شناسی و مطالعات انسان‌شناسی از اهمیت ویژه‌اي برخوردارند. محور اصلی مقاله حاضر معرفی یکی از مهم‌ترین نگاره‌های استان خراسان جنوبی با نام سنگ‌نگاره خزان در شهرستان بیرجند است. گردآوری اطلاعات به دو روش میدانی و کتابخانه‌ای صورت گرفته است. نتایج پژوهش و مطالعات تحلیلی کنده‌نگاره‌ها بر پایه نمونه‌های برگزیده نقش‌مایه است. تعدادی از نقوش نویافته هستند؛ گونه‌ها و ریخت‌های متنوع جانداران و اشیاء کنده‌شده بر سنگ‌ها و صخره‌ها را معرفی می‌کند. نقوش شاخص یافت‌شده به نقوش حیوانی، انسانی، نمادین و تعدادی نقوش نامعلوم تقسیم‌بندی می‌شوند. این نقوش علاوه بر تنوع نقش‌مایه از نظر قدمت نیز اهمیت زیادی دارند.

Abstract: Petroglyphs are of particular significance in regard to history of art, archaeological and anthropological studies. In the present article, the main objective is to introduce one of the most important petroglyphs of Southern Khorasan province known as ‘Khazan’ petroglyph, which is located in Birjand city. For data collection, library and field study methods were used. The results of analytic study of petroglyphs has been based on the selected samples of motifs which include a number of newly found petroglyphs that introduce various types of animal species and objects engraved on stones and rocks. Prominent discovered figures are divided into animal, human and symbolic images as well as a number of unknown images. In addition to their various motifs, these petroglyphs are also highly important in regard to their ancient historical origin. Thus, studying these petroglyphs provides considerable information about vegetation, fauna and demographic features of this region.