مرمت در و پنجره‌های چوبی باغ رحیم‌آباد بیرجند

یکی از ارزشمندترین مجموعه باغ‌های تاریخی شهر بیرجند، مجموعه‌ی باغ و عمارت رحیم آباد می‌باشد. این بنا دارای تزئینات گچبری، مقرنس با ترکیبی از گچ و آینه‌کاری، بخاری‌های دیواری با تزئینات گچبری پُرکار، آیینه‌کاری و در و پنجره‌های چوبی است. این در و پنجره‌ها به روش‌های مختلف گره‌چینی، مشبک‌کاری و قواره‌بری با نقوش هندسی و گیاهی اجرا شده و دارای شیشه‌های رنگی و آینه نیز می‌باشند. در یک نگاه کلی می‌توان تفاوت در نوع چوب به‌کار‌رفته و هم‌چنین نوع تزئینات اجرایی در قسمت‌های مختلف را مشاهده نمود که نشان از تغییرات دوره‌ای آنها می‌باشد. با این حال یکی از مواردی که در مورد تمامی آنها صدق می‌کند مرمت‌های غیر اصولی آنها است. متاسفانه سطوح چوب‌هایی که به سمت بیرون ساختمان بوده است در چند مرحله یا دوره بتونه‌کاری و رنگ شده اند. پُرکردن قسمت‌های خالی چارچوب درها و پنجره‌ها که در اثر خوردگی موریانه‌ها ایجاد شده بوده اند با استفاده از گچ و سیمان، از بین‌رفتن و جابجائی قطعات چوبی در قسمت گره‌ها و قواره‌ها و یا تغییر کلی تزئینات درها و استفاده از شیشه‌های ساده، شکستگی شیشه‌ها و قطعات چوبی، چرکی‌های تیره‌ی سطحی، مرمت نادرست قطعات چوبی، پرشدن درزها با خاک و گل طی گذشت زمان و نگهداری نامناسب، تعویض یا نصب ابزار و یراق جدید بر روی درها و در پی افتادن یا از بین‌رفتن دستگیره‌ها و یراق‌آلات اصلی درها به شیوه‌های نادرست، کشیده‌شدن رنگ روی شیشه‌ها، کوبیدن میخ و پونز و … از دیگر مواردی است که می‌توان به‌عنوان مرمت نادرست و آسیب از آنها یاد نمود. در مرمت این آثار سعی شده مبانی نظری مرمت، محل این آثار و نوع کاربری آنها، استفاده از موادی با کمترین آسیب به چوب و توجه به مطالعات نو در این زمینه مد نظر قرار گیرد و از آنجایی که یکی از مسائل معمول در استفاده از چوب در ایران مرکزی هجوم موریانه ها به اشیای چوبی است در این خصوص نیز تمهیدات لازم اندیشیده شده است. برداشتن لایه‌های رنگ الحاقی، تمیزکاری سطحی، آغشته‌نمودن چوب‌ها به بوراکس، کشیدن لایه‌ی پوشش‌دهنده، چسباندن قطعات شکسته‌شده و بازسازی قطعات کمبود چارچوب، گره، قواره و مشبک و بتونه‌کاری همراه با موزون‌سازی رنگی، بازگرداندن خم چوب‌هایی که تاب برداشته بودند به حالت اولیه، مرمت قسمت‌های خورده‌شده توسط موریانه، ریخته‌گری و بازسازی ابزار و یراق بر اساس نمونه‌های موجود و ضرب‌کردن تاریخ مرمت روی نمونه‌های ساخته‌شده، تمیزکاری، چسباندن و بازسازی قسمت‌های کمبود شیشه‌ها و آینه‌ها و در نهایت تزریق سم در عمق ۳۰ سانتی‌متری کنار چارچوب درها و پنجره‌ها جهت جلوگیری از نفوذ موریانه فعالیت‌هایی است که جهت حفاظت و مرمت این آثار انجام شده است.