بررسی عوامل تغییر رنگ در لعاب‌های زرد و سبز کاشی‌های هفت‌رنگ مسجد امام (دوره‌ی صفویه)

چکیده:

با توجه به این‌که یکی از پررونق‌ترین دوره‌های معماری ایران دوره‌ی صفویه بوده و از این دوره آثار و بناهای زیادی به‌جای‌مانده، بدین جهت حفظ و حراست و مطالعه این بناها از اهمیت خاصی برخوردار است. موضوع مورد بررسی در این [پایان‌نامه] بررسی مشکل منحصر به یک بنا نیست، بلکه بررسی مشکلی است که کم‌وبیش می‌توان در آثار دوره‌ی صفویه دید. تزئینات کاشی‌کاری این بناها تحسین بیننده را بر می‌انگیزد و نشان از علم و هنر قابل تحسین هنرمندان دوره صفویه می‌باشد. وجود مشکلاتی هم‌چون موضوع مورد مطالعه در اینجا، ناشی از نقطه ضعف‌هایی در ساخت این نوع لعاب ها می باشد. لذا لعاب‌های سبز و زرد کاشی‌های هفت‌رنگ مسجد امام (دوره‌ی صفوی) به‌عنوان نمونه‌ی مطالعاتی برگزیده شده و پس از شناسایی عناصر تشکیل‌دهنده‌ی آنها، با استفاده از SEM، رابطه‌ی میان تخریب این لعاب‌ها و مواد متشکله‌ی آن ها مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که لعاب زرد مورد بررسی، لعاب سربی است و سربی بودن آن دلیل ضعیف بودن و مستعد تخریب‌شدن آن می‌باشد، چراکه وجود سرب، آن هم به مقدار زیاد، ذهنیتی غیر از خروج سرب از شبکه را ایجاد نمی‌کند، که برای اثبات این ذهنیت، آزمایشی انجام شد که نشان‌دهنده‌ی خروج سرب از شبکه می‌باشد، لعاب سبز نیز لعابی ترکیبی است (لعاب زرد; عامل رنگ سبز)، لذا فرآیند تخریبی که در رابطه با لعاب زرد اتفاق می‌افتد، در رابطه با این لعاب نیز مصداق پیدا می‌کند./ (ویرایش چکیده: نشریه‌ی دانش مرمت و میراث فرهنگی)

Abstract: Considering the fact that one of the most splendid Iranian architecture ages is Safavieh age and many monuments exist since that age, the study of these buildings to protect them is a must. The subject studied in the current thesis is not an issue devoted to a specific building but is a common issue in the monuments of Safavieh age. The tile decoration of these buildings has been admired by all visitors, yet some deficiencies in the glaze of these tiled has caused deterioration of the glaze against atmospheric conditions. To find any solution for this issue, the causes should be identified and studied first. In this study the causes of mentioned above issue are identified and studied.