حیدر صنیع‌زاده
بررسی کاربرد مواد ویژه در رفوی قالی و روش‌های بهینه‌سازی
پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، پردیس اصفهان، دانشگاه هنر، 1379
استاد راهنما: سوسن معتقد
استاد مشاور: اکبر جامه‌طحاف; فرزانه ریسمانچیان
قالی ایران بعنوان یک صنعت و هنر شاخص در کشورمان دارای جایگاه ویژه‌ای است که توجه به مسائل فنی و هنری آن بسیار لازم است. رفوگری حرفه‌ای ترمیم و تکمیلی و فنی هنری است که چگونگی آن نیاز به نقد و بررسی دانشگاهی دارد. مواد طبیعی و شیمیائی مورد مصرف در رفوی قالی امری ست که بنا بر تجربه استادکاران آن توصیه و مورد استفاده قرار می‌گیرد. بررسی‌های آزمایشگاهی می‌تواند محاسن و معایب علمی آن‌ها را روشن سازد. هیدرو سولفیت سدیم و پرمنگنات پتاسیم دو ماده‌ی شیمیایی عمده مورد مصرف در کارگاه‌های رفوگری و قالی‌شوئی هستند که به لحاظ ایجاد تغییر در رنگ و حالت الیاف استفاده می‌شوند. در این تحقیق، ضمن تهیه نمونه‌های رنگرزی شده‌ی الیاف مورد مصرف در خامه، تار و پود قالی با روناس، اسپرک و نیل سنتزی، تأثیر بصری و آزمایشگاهی (تأثیر بر استحکام و ازدیاد طول) محلول این دو ماده با ردصدهای مختلف و بطور جداگانه بر الیاف پشم، ابریشم و پنبه بررسی و نتایج آن اعلام گردیده است، همچنین پس از نوردهی و رطوبت‌دهی الیاف تهیه شده، میزان تأثیر شرایط محیطی بر آنان مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج آزمایشات در مورد تأثیر تخریبی محلول هیدرو سولفیت بر استحکام الیاف اندک (کمتر از %۱۰) و تأثیر تخریبی محلول پرمنگنات پتاسیم به تناسب نوع لیف متفاوت و قابل تأمل ارزیابی گردید. همچنین افزایش تخریب در شرایط محیطی خاص (نور و رطوبت) قابل توجه بوده است. نگارنده پس از این آزمایشات دو اقدام را در بهینه‌سازی روش‌ها توصیه می‌نماید: الف- بهبود امر رنگرزی الیاف در نیل به رنگ و لطافت مورد نظر و عدم استفاده از مواد شیمیایی پس از رنگرزی به منظور تغییر در رنگها. ب- در صورت ضرورت استفاده از این مواد، با رعایت مقدار، زمان و شرایط، ضمن استفاده از حداقل ممکن، مواد مشابه کم تأثیر شناخته و ترویج گردند.