داریوش کوشکی
حفظ و مرمت حوضِ خانه‌ی صدقیانی تبریز
پایان‌نامه‌ی کارشناسی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز (دانشکده‌ی هنرهای کاربردی)، 1391
استاد راهنما: مهدی رازانی
حوض مرمری خانه‌ی صدقیانی از جمله مهم‌ترین تزیینات وابسته به معماری خانههای تاریخی تبریز است و تا کنون تنها چند نمونه از این نوع در شهر تبریز و شمال غرب [ایران] شناسایی شده است. این اثر منحصربه‌فرد در حین عملیات تعمیر و مرمت خانه‌ی مذکور در سال ۱۳۹۰ به‌دست آمده و بر اساس مطالعات تطبیقی، نوع حجاری و یک‌پارچه بودن سنگ حوض هم‌چنین محل کشف آن در خیابان ارتش و منطقه‌ی مسجد حاج‌جعفردایی به نظر می‌رسد متعلق به اواخر دوره‌ی صفویه تا عصر زندیه باشد. نخستین بار آقای کارنگ در سال ۱۳۵۱هـ.ش بدان اشاره کرده و پس از آن در زمان ثبت بنا ۱۳۸۱هـ.ش تصویری از آن در حالی که به صورت تقریباً سالم در کنار حیاط افتاده بوده ثبت شده است. در ادامه به سال ۱۳۸۴هـ.ش آقای نارنگی به حوض اشاره نموده و تصویر دیگری از آن ثبت کرده است. در طی سالهای ۱۳۸۴-۱۳۹۰هـ.ش متاسفانه حوض دچار صدمات بسیاری گردید، تا اینکه دانشگاه هنر اسلامی تبریز موفق به تملک خانه‌ی صدقیانی شد و حوض مذکور با آسیبهایی از قبیل: کمبود قطعات (بیش از۴۰ %)، شکستگی (بیش از۱۷۰ قطعه)، لایه‌لایه‌شدن، پوسته‌شدن و تغییر رنگ به گروه مرمت آثار تاریخی تحویل گردید. در همین راستا عملیات حفاظت و مرمت حوضِ خانه‌ی صدقیانی شامل مستندنگاری و آسیب‌نگاری قطعات، انجام آزمایشات فن‌شناسی و آسیب‌شناسی شامل به‌کارگیری آنالیز‌های پراش پرتو ایکس، سنگ‌نگاری و اسپکتروفتومتری جهت شناخت ساختار و ساختمان اثر و روندهای تاثیرگذار بر فرآیند آسیب آن صورت گرفت. در ادامه فرآیند درمان پس از قطعه‌یابی و جورچینی قطعات برای درک کلی از میزان قطعات مفقود [شده] و چگونگی اتصال بقیه‌ی اجزاء موجود به یکدیگر، تمیزکاری اولیه و رسوب زدایی سطوح از طریق مکانیکی و ضماد (CMC; EDTA) با غلظت ۲۰ درصد [انجام شد]. سپس ابتدا با شیره‌آهک و در ادامه به وسیله‌ی پارالوئید بی۷۲ قطعات استحکام‌بخشی شدند. پس از وصالی قطعات به وسیله‌ی چسب آرالدئیت اپوکسی، نصب حوض در محل جدید پس از حفاری، زیرسازی و عایق کاری توسط ملات باتارد صورت گرفت و در ادامه بازسازی قطعات مفقود [شده] توسط رزین و خمیرهای رنگی پلی استر به همراه پر کننده‌ی کربنات کلسیم انجام شد. [پس از پرداخت نهایی قسمت‌های بازسازی شده]، تمیزکاری ثانویه و اعمال پوشش دهنده پارالوئید ۵% بر روی سطوح صورت پذیرفت.