نگینه فرهنگ‌دوست
سنگ‌شناسی فنی و آزمایشگاهی نقش‌برجسته‌های پیش از اسلام در استان فارس
پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد تهران (دانشکده‌ی معماری و شهرسازی)، 1384
استاد راهنما: علیرضا بهرمان
استاد مشاور: محمدهادی ملکی
اندیشه به یادبود گذاردن و تبلیغ کردن رویدادهای ملی یا اقدامی شاهانه بوسیله کنده‌کاری نقشی بزرگ بر صخره‌های قائم کوهستانی سابقه‌ای دیرین دارد که دست کم در خطه‌ی فارس به متجاوز از دو هزار سال ق.م می‌رسد و بار دیگر در دوره‌ی هخامنشی و ساسانی در این ناحیه تجدید حیات می‌یابد. این نقوش اسناد مکتوب گذشته بوده و تاریخ را از زبان سنگ روایت می‌کند. لذا بر ماست که این میراث کهن را از گذشتگان با قبول رنج فراوان و با تفکر ماندگاری به ما رسیده اند؛ در دوره انتقالی حضور خود، با رعایت اصول امانت‌داری بدست ایندگان بسپاریم. در این رساله نقوش برجسته صخره‌ای استان فارس مورد مطالعه قرار گرفته اند که در این راستا ابتدا به معرفی استان و نقش برجسته‌های واقع در آن و همچنین سیر تکاملی هنر خلق نقش برجسته در دوره‌های پیش از اسلام ایران پرداخته شده است. سپس سه محوطه باستانی نقش رستم و نقش رجب واقع در مرودشت و تنگ چوگان واقع در بیشابور، منطقه کازرون مورد مطالعات فنی و آزمایشگاهی قرار گرفته اند که در این راستا از آنجایی که بستر سنگی این نقوش تحت تاثیر عوامل تخریب قرار دارند، به بررسی کلیه عوامل مرتبط با نقوش برجسته صخره‌ای که شامل مطالعات زمین شناسی، زلزله، آب و هوا، اقلیم و هوازدگی است، پرداخته شده و سپس این نمونه‌ها مورد مطالعه سنگ‌شناسی (در ارتباط با سنگ‌های رسوبی) فنی و آزمایشگاهی اعم از میکروسکوپی و ماکروسکوپی قرار گرفته اند که مطالعات میکروسکپی شامل تحلیل مقاطع میکروسکپی و مطالعات ماکروسکپی شامل مطالعات میدانی و آزمایشگاهی اعم از آزمایشات فیزیکی، دوام و مکانیکی بوده و در نهایت برای تشخیص ترکیبات سنگ از روش آنالیز دستگاهی XRD استفاده شده است. همچنین نقش برجسته‌ی مورد پیروزی شاپور اول بر والرین در نقش رستم، مورد بررسی آسیب‌شناسی قرار گرفته و طرحهای آسیب‌شناسی مربوط به این نقش برجسته تهیه شده و آن‌گاه با تکیه بر اطلاعات سنگ‌شناسی و عوامل موثر محیطی، طرح مرمت مربوط به این نقش برجسته ارائه گردیده است.