بررسی قارچ‌های آسیب‌رسان در یک مجموعه آثار چرمی مکشوفه از محوطه‌ی تاریخی قلعه‌کوه قاین و مربوط به عصر سلجوقی
همایش بین‌المللی باستان‌شناسان جوان، دانشگاه تهران، آبان1392
آثار چرمی، بخش قابل ملاحظه‌ای از اشیاء تاریخی موزه‌ها را تشکیل می‌دهند. با وجود قدمت بالای چرم‌سازی، به‌علت ماهیت آسیب‌پذیر چرم، معمولاً این قبیل اشیاء نسبت به دیگر آثار تاریخی، کم‌تر در جریان حفاری‌ها به‌دست می‌آیند. عوامل متعددی در تخریب ساختار چرم دخیل اند که دسته‌ی مهمی از آنها عوامل بیولوژیکی و خصوصاً قارچ‌ها هستند. قارچ‌ها آسیب‌های گوناگونی از جمله تجزیه، هیدرولیز و تخریب ساختار چرم و تانن‌های گیاهی همراه با تغییرات بصری را در پی دارند. علاوه براین موجب مشکلات متعدد برای افرادی که با این آثار در تماس‌اند، می‌شوند. از این‌رو، حذف این عوامل و درمان مناسب آثار برای جلوگیری از گسترش آسیب به ساختار چرم امری ضروری است. لازمه‌ی انتخاب شیوه‌ی برخورد و راهکار مناسب درمانی در چرم‌های آسیب‌دیده با قارچ، شناخت عامل و منابع آسیب‌رسان است. در این راستا تعدادی شی چرمی منسوب به دوره‌ی سلجوقی و حاصل از آواربرداری سال ۱۳۸۵ محوطه‌ی تاریخی قلعه‌کوه قاین، که از لحاظ قدمت، نمونه‌هایی منحصربفرد تلقی می‌شوند، مورد ارزیابی قرار گرفتند. نمونه‌برداری و کشت، بر اساس اصول و استانداردهای مطرح در زمینه‌ی کشت قارچ، صورت گرفت و فرایند کشت در دمای C°۲۸، رطوبت نسبی ۷۰ % و به مدت ۱۸ روز انجام شد. پس از آن، بر اساس ویژگی‌های ماکروسکوپی، میکروسکوپی و مرفولوژی، قارچ‌ها شناسایی شدند. بررسی نشان‌دهنده‌ی فعالیت قارچ‌هایی از جنس پنی‌سیلیوم (۹ مورد)، آسپرژیلوس (۶ مورد)، کلادوسپوریوم (۴ مورد)، رایزوکتونیا (۲ مورد) و تریکوفیتون و مخمر (هر کدام ۱ مورد) بود که تأثیرات مخربی بر ساختار چرم دارند و مشکلات متعددی را برای افراد مرتبط با آثار، ایجاد می‌کنند.
زیرشاخه: آسیب‌شناسی آثار، چرم و پوست