ارزیابی اصلاح چسب گیاهی سریش (ارمروس استنوفیلوس) برای اهداف مرمت اسناد و کتب فرهنگی

در این پروژه با توجه به بررسی کیفیت یک چسب خوب جهت مرمت و استحکام‌بخشی کاغذ، سریش اصلاح‌شده جایگزین نشاسته، کربوکسی متیل سلولز و …. در تکنیک های مرمت کاغذ به روش خیس معرفی شده است، زیرا علاوه بر دارابودن انعطاف‌پذیری و Ph مناسب، در اثر مرور زمان کیفیت خود را از دست نمی‌دهد. هدف از این پروژه، ارزیابی چسب گیاهی سریش به‌عنوان یک چسب مناسب جهت مرمت کاغذ و اصلاح‌نمودن خواص ظاهری آن مانند رنگ، انعطاف‌پذیری و مقاومت در برابر باکتری و قارچ بوده است، زیرا چسب گیاهی سریش دارای چسبندگی خوب، قابلیت برگشت‌پذیری در آب پس از مرمت و قیمت مناسب می‌باشد. پس ازمطالعات انجام‌شده جهت شناخت جنس و گونه‌ی گیاه و دست‌یابی به تحقیقات صورت‌گرفته‌ی قبلی بر روی گونه‌های مختلف این گیاه، روشن شد که هشت گونه‌ی گیاهی از جنس ارمروس بومی ایران سریش نامیده می‌شوند. گیاه ارمروس از خانواده‌ی لاله و تیره‌ی سوسنی‌ها است. در این پروژه ریشه‌ی گونه‌ی گیاهی ارمروس استنوفیلوس (Eremurus Stenophyllus) انتخاب شد و مورد آزمایش‌های استخراج، رنگ‌زدایی و تعیین خواص مکانیکی قرار گرفت. بررسی طیف‌های مختلف FT-IR، IR، UR و HNMR که از عصاره‌ی خام ریشه گیاه ارمروس استنوفیلوس گرفته شده به روشنی تعیین می‌کند که ساختار مولکولی ریشه‌ی گیاه فاقد سیستم آروماتیک می‌باشد و این مطلب با تحقیقات انجام‌شده بر گونه‌های دیگر گیاه فوق نیز مطابقت دارد و چنین نتیجه‌گیری می‌شود که گونه‌ی ارمروس استنوفیلوس همانند دیگر گونه‌های ارمروس دارای پلی‌ساکارید است. در نهایت یک سری آزمایش‌های مکانیکی و شیمیایی به‌طور مقایسه‌ای روی سریش اصلاح‌نشده، سریش اصلاح‌شده و چسب پلی‌وینیل الکل انجام شد که نتایج این آزمون‌ها نشان دادند که پس از رنگ‌زدایی از ریشه‌ی گیاه ارمروس استنوفیلوس، خواص مکانیکی و شیمیایی آن تغییر عمده‌ای پیدا نمی‌کند و مهم‌ترین عیب یعنی زردی و کدری آن از بین می‌رود. نتایج آزمایش زیست/تخریب نشان داده است که سریش اصلاح‌شده در برابر قارچ در مقایسه با نوع معمولی مقاومت بیشتری نشان می‌دهد. در آخر چند نسخه‌ی خطی به روش‌های سنتی مرمت کاغذ به دو صورت ساندویچی‌کردن سند با کاغذ تیشو و شیفون و با استفاده از سریش معمولی و سریش رنگ‌زدایی‌شده مرمت شدند. کیفیت رنگ و شفافیت چسب گیاهی سریش بی‌رنگ‌شده و انعطاف‌پذیری آن بعد از مرمت، شایان توجه می‌باشد. (ویرایش چکیده: نشریه‌ی دانش مرمت و میراث فرهنگی)